Narsizmin Patolojik Boyutu: Narsistik Kişilik Bozukluğu
“Sizin de ömrünüzde çoğunlukla övgü ve hayranlık muhtaçlığı hissettiğiniz oldu mu? Kendinize ilgi gösterilmediğini yahut ortamın parlayan yıldızı olduğunuzu hissetmediğinizde ortamı terk ettiğiniz oldu mu? Sizin de kimi vakit eşsiz olduğunuzu düşündüğünüz olur mu? Ya da hiç kusur yapmadığınızı/yapmayacağınızı düşündüğünüz oldu mu? bu biçimde gelin Narsistlik Kişilik Bozukluğunu birlikte tanıyalım.”
Narsizm tarif olarak “özseverlik” manasına gelmekle birlikte bireyin kendi benliğine ve özelliklerine duyduğu ağır derecede hayranlık olarak tabir edilmektedir. her insanın narsistik özellikleri ve gereksinimleri vardır; her narsistik özellik bir patolojiye işaret etmez. ötürüsıyla sağlıklı bir narsizm, kişinin kendisini geliştirmesi için teşvik eden, motivasyonunu sağlayan bir boyutken; patolojik narsistlik, kişinin bilhassa toplumsal yaşantısında, kişilerarası etkileşimlerinde bozulmalara sebep olan bir boyuttur. Patolojik narsistlik, muvaffakiyetin gururu ile karıştırılmamalıdır.
Patolojik olarak narsistlik, Narsist Kişilik Bozukluğu olarak isimlendirilir. Toplum içerisinde görülme sıklığı %5.3’e ulaşabilirken, erkeklerde görülme mümkünlüğü bayanlarda görülme olasılığından daha yüksektir ve sıklıkla ergenlikte yahut birinci yetişkinlik devirlerinde görülmeye başlanır. Narsistik Kişilik Bozukluğuna sahip olan bireyler, karşısındaki bireylerin kendisine ağır hayranlık duymalarını, daima onu başarılarıyla övmelerini isterler ve bu övgüyü goremedikleri ortamdan uzaklaşırlar. Başkalarının kendisini kıskandığına inanırlar ya da kendileri diğerlerini kıskanırlar. Sınırsız muvaffakiyetleri, güçleri ve aşkları vardır. Oburlarının his ve niyetlerini, hissettiklerini, empati duymada zorluk yaşadıkları için yok sayarlar. Öteki insanları kendi gaye ve istekleri doğrultusunda kullanırlar. Çok sık palavra söylerler ve yanılgı yaparlarsa yaptıkları yanılgıyı kabul etmezler. Kendilerini ayrıcalıklı bir pozisyona koyarlar, yeteneklerini abartarak büyüklenirler, her hoş şeyin “en”leri onlardır. Eşi gibisi olmaz biri olduklarını, ötürüsıyla özel yahut üstün olan öteki bireylerle anlaşabileceğini ve bağ kurabileceğini düşünürler. Her şey onların hakkıdır, kural tanımazlar. İnsanlara hürmet duymayı küçümseyici bir tutummuş üzere görürler, bu sebeple hürmetten mahrum davranışlarda bulunabilirler. Üstte bahsedilen özelliklerden beş ya da daha fazlası bulunduğu durumlarda, bireyde Narsistik Kişilik Bozukluğundan şüphelenilebilir.
Narsistik Kişilik Bozukluğuna sahip bireylere baktığımız vakit şişirilmiş benliklerinin derinlerinde aslında epey kırılgan bir benlik hürmetleri vardır. Bu kırılgan yapı bireyde daima ilgi görme, beğenilme, el üstünde tutulma, kendi odaklı olma ihtiyacına dönüşür. Bu ihtiyaç karşılandığı ölçüde benlik hürmetleri korunur. ötürüsıyla benlik hürmetlerini ilgi içerisinde oldukları şahıslara yükledikleri manalarla yükseltirler. Diğerleri tarafınca beğenilmediği, eleştirildiği durumlarda savunmaya geçerler, kendisini eleştireni düşman olarak görürler. Narsist Kişilik Bozukluğu olan bireyler, en âlâ bağımlı kişilik özellikleri gösteren bireylerle anlaşabilirler. Bu yapılardaki bireyler bağ içerisinde birbirlerini beslerler fakat öteki kişilik özelliklerine sahip beşerlerle pek sorun yaşayabilir.
Peki, Narsistik Kişilik Bozukluğunun tedavisi için nasıl bir yol izlenmeli?
Narsistik Kişilik Bozukluğunun tedavisinde uygulanabilecek en uygun metot psikoterapidir lakin diğer ruh sıhhati sorunlarının de görüldüğü durumlarda ilaç tedavisine de başvurulabilir. Psikoterapi usulü olarak psikodinamik terapi ya da bilişsel davranışçı terapi usulü ile kişinin; öbür insanlara empati ve şefkat gösterebilmesi, sorumluluk alabilmesi ve yanılgılarını kabul edebilmesi, tenkide açık olarak yeteneklerini ve potansiyelini gerçek boyutuyla algılayabilmesi ve kabul edebilmesi, insan bağlantılarını işbirliği içerisinde sürdürülebilir kılabilmesi, hislerini fark ederek denetim etme yeteneğini geliştirmesi, ülkü amaçlar doğrultusunda yeteneklerini sergileyebilmesi amaçlanır.
Uzm. Psk. Damla KANKAYA
Psikoloji Öğrencisi Tuğçe YILDIRIM
“Sizin de ömrünüzde çoğunlukla övgü ve hayranlık muhtaçlığı hissettiğiniz oldu mu? Kendinize ilgi gösterilmediğini yahut ortamın parlayan yıldızı olduğunuzu hissetmediğinizde ortamı terk ettiğiniz oldu mu? Sizin de kimi vakit eşsiz olduğunuzu düşündüğünüz olur mu? Ya da hiç kusur yapmadığınızı/yapmayacağınızı düşündüğünüz oldu mu? bu biçimde gelin Narsistlik Kişilik Bozukluğunu birlikte tanıyalım.”
Narsizm tarif olarak “özseverlik” manasına gelmekle birlikte bireyin kendi benliğine ve özelliklerine duyduğu ağır derecede hayranlık olarak tabir edilmektedir. her insanın narsistik özellikleri ve gereksinimleri vardır; her narsistik özellik bir patolojiye işaret etmez. ötürüsıyla sağlıklı bir narsizm, kişinin kendisini geliştirmesi için teşvik eden, motivasyonunu sağlayan bir boyutken; patolojik narsistlik, kişinin bilhassa toplumsal yaşantısında, kişilerarası etkileşimlerinde bozulmalara sebep olan bir boyuttur. Patolojik narsistlik, muvaffakiyetin gururu ile karıştırılmamalıdır.
Patolojik olarak narsistlik, Narsist Kişilik Bozukluğu olarak isimlendirilir. Toplum içerisinde görülme sıklığı %5.3’e ulaşabilirken, erkeklerde görülme mümkünlüğü bayanlarda görülme olasılığından daha yüksektir ve sıklıkla ergenlikte yahut birinci yetişkinlik devirlerinde görülmeye başlanır. Narsistik Kişilik Bozukluğuna sahip olan bireyler, karşısındaki bireylerin kendisine ağır hayranlık duymalarını, daima onu başarılarıyla övmelerini isterler ve bu övgüyü goremedikleri ortamdan uzaklaşırlar. Başkalarının kendisini kıskandığına inanırlar ya da kendileri diğerlerini kıskanırlar. Sınırsız muvaffakiyetleri, güçleri ve aşkları vardır. Oburlarının his ve niyetlerini, hissettiklerini, empati duymada zorluk yaşadıkları için yok sayarlar. Öteki insanları kendi gaye ve istekleri doğrultusunda kullanırlar. Çok sık palavra söylerler ve yanılgı yaparlarsa yaptıkları yanılgıyı kabul etmezler. Kendilerini ayrıcalıklı bir pozisyona koyarlar, yeteneklerini abartarak büyüklenirler, her hoş şeyin “en”leri onlardır. Eşi gibisi olmaz biri olduklarını, ötürüsıyla özel yahut üstün olan öteki bireylerle anlaşabileceğini ve bağ kurabileceğini düşünürler. Her şey onların hakkıdır, kural tanımazlar. İnsanlara hürmet duymayı küçümseyici bir tutummuş üzere görürler, bu sebeple hürmetten mahrum davranışlarda bulunabilirler. Üstte bahsedilen özelliklerden beş ya da daha fazlası bulunduğu durumlarda, bireyde Narsistik Kişilik Bozukluğundan şüphelenilebilir.
Narsistik Kişilik Bozukluğuna sahip bireylere baktığımız vakit şişirilmiş benliklerinin derinlerinde aslında epey kırılgan bir benlik hürmetleri vardır. Bu kırılgan yapı bireyde daima ilgi görme, beğenilme, el üstünde tutulma, kendi odaklı olma ihtiyacına dönüşür. Bu ihtiyaç karşılandığı ölçüde benlik hürmetleri korunur. ötürüsıyla benlik hürmetlerini ilgi içerisinde oldukları şahıslara yükledikleri manalarla yükseltirler. Diğerleri tarafınca beğenilmediği, eleştirildiği durumlarda savunmaya geçerler, kendisini eleştireni düşman olarak görürler. Narsist Kişilik Bozukluğu olan bireyler, en âlâ bağımlı kişilik özellikleri gösteren bireylerle anlaşabilirler. Bu yapılardaki bireyler bağ içerisinde birbirlerini beslerler fakat öteki kişilik özelliklerine sahip beşerlerle pek sorun yaşayabilir.
Peki, Narsistik Kişilik Bozukluğunun tedavisi için nasıl bir yol izlenmeli?
Narsistik Kişilik Bozukluğunun tedavisinde uygulanabilecek en uygun metot psikoterapidir lakin diğer ruh sıhhati sorunlarının de görüldüğü durumlarda ilaç tedavisine de başvurulabilir. Psikoterapi usulü olarak psikodinamik terapi ya da bilişsel davranışçı terapi usulü ile kişinin; öbür insanlara empati ve şefkat gösterebilmesi, sorumluluk alabilmesi ve yanılgılarını kabul edebilmesi, tenkide açık olarak yeteneklerini ve potansiyelini gerçek boyutuyla algılayabilmesi ve kabul edebilmesi, insan bağlantılarını işbirliği içerisinde sürdürülebilir kılabilmesi, hislerini fark ederek denetim etme yeteneğini geliştirmesi, ülkü amaçlar doğrultusunda yeteneklerini sergileyebilmesi amaçlanır.
Uzm. Psk. Damla KANKAYA
Psikoloji Öğrencisi Tuğçe YILDIRIM