Mükemmeliyetçilik, kendisi ve etrafındakilerle ilgili en az bir mevzu üzerinde yüksek standartlara sahip olma ve bu yüksek standartları elde edebilmek için daima bir efor içerisinde olma durumuyla ilişkilendirilen, bu yüksek standartlara ulaşamadığında ise aksilikler gösteren kişilik özelliğidir. Öteki bir sözle mükemmeliyetçilik, kendisinden ve diğerlerinden harikası beklemektir.
Kusursuz olma isteğinin hem olumsuz (hatalar üzerinde düşünmek, hareketler üzerinde düşünmek ve başarısızlık korkusu) birebir vakitte olumlu (yüksek şahsi standartlar, olumlu muvaffakiyete ulaşma isteği ve bunun kararında doyum duygusu, artan benlik saygısı) tarafları bulunmaktadır (Frost vd., 1990,Terry-Short vd., 1995, Stumpf ve Parker, 2000). Harikaya ulaşmanın günlük hayatta her vakit mümkün olmadığı ve kimi vakit başarısızlığın tek niçininin şahıslar değil dış etkenlerin de tesiri olduğu ortadadır fakat kendine kendisine yönelik mükemmeliyetçiliğe sahip bireyler tümüyle yüklemeyi kendine yapar ve bu durum birtakım psikosomatik belirtilere sebep olabilir.
tıpkı vakitte mükemmeliyetçi kişilik özelliği şahıslar üzerinde muvaffakiyete ulaşma aracı olarak motivasyonel tesire sahip olabilir. Somov mükemmeliyetçi kişilik özelliğini açıklarken üç temel açlıkla söz etmiştir; etrafındakiler tarafınca onaylanmaya/doğrulanmaya açlık, etrafındakilerin ilgi odağı olmayı isteme onların dikkatini çekme isteği, dikkat açlığı, her şeyden emin olma kesin bilgiye olan gereksinim kontrol/ mutlaklık açlığı. Mükemmeliyetçi bireyler her şeyi denetim edebilecekleri üzere bir inanış içerisindedirler ve buna bağlı olarak etrafındakileri ve olayları denetim ederek, mükemmellikten ödün vermemeye çalışırlar ve kendilerinin en ‘’iyi’’ en ‘’ mükemmel’’ olduğunu düşündükleri için bunun öbürleri tarafınca fark edilmesine ve onaylanmasına muhtaçlık duyarlar.
Mükemmeliyeçilik, akademik muvaffakiyet için olumlu motivasyon sağlayabilceği üzere olumlu kişilik gelişmenine de katkı sağlayabilir lakin mükemmeliyetçilik, başarısız olmaktan korkma onaylanmama korkusu üzere sebeplerle kişilik gelişmenine olumsuz tesir edebilir ya da kişilerarası münasebetlerde başkalarını denetim etme ve onlar tarafınca onaylanmaya muhtaçlık duymaları niçiniyle karşılıklı bağlantıların olumsuz etkilenmesine sebep olabilir. Mükemmeliyetçiliğin şahıslar üzerinde olumlu ve olumsuz tesirlerine tespit etmek doğrultusunda, evvela bir kavram olarak mükemmeliyetçiliği alt boyutlarıyla bir arada deklare ettiktan daha sonra mükemmeliyetçiliğin akademik muvaffakiyetle olan münasebeti sonrasındasında mükemmeliyetçiliğin öfke ile olan münasebeti ve depresyon ve anksiyeteyle olan münasebeti ele alınacaktır.
• Bir kavram olarak mükemmeliyetçilik
Mükemmeliyetçi kişilik özelliği, bilhassa çocukluk devrinde anne baba tavrı ve toplumun çocuk üstündeki beklentileriyle formlandığı düşünülmektedir. Mükemmeliyetçilik fazlaca boyutlu bir yapıya sahip olmakla birlikle Hewitt ve Flett üç farklı mükemmeliyetçilik tipi tanımlamıştır. Bunlar; kendine yönelik mükemmeliyetçilik, diğerlerine karşı mükemmeliyetçilik ve toplumsal beklentiye yönelik mükemmeliyetçiliktir.
Kendisine yönelik mükemmeliyetçilik, önüne yüksek gayeler koymak ve bu amaçlara ulaşmaya çalışmakla karakterizedir. Bu bireyler ‘’ her şeyin en düzgününü yapmalıyım’’ üzere bir anlayış içerisindedirler ve daima daha düzgününü daha harikasını elde etmeye çalışırlar. Diğerlerine yönelik mükemmeliyetçiliğe sahip bireyler ise kendi belirledikleri harikaya başlarının ulaşmasını isterler. Toplumsal beklentiye yönelik mükemmeliyetçilik ise toplumun kendisinden beklediği yüksek standartlara uymaya çalışan bireylerdir.
Mükemmeliyetçiliğin başka bir ayrımı ise olumlu ve olumsuz mükemmeliyetçiliktir. Olumlu mükemmeliyetçiliğe sahip bireyler belirledikleri yüksek standartlara ulaşmak için gayretler, gayret ederler fakat ulaşamamaları durumunda vazgeçmez yeni amaçlar belirleyip devam ederler lakin olumsuz mükemmeliyetçiliğe sahip bireyler ulaşılması güç, ütopik gayeler belirleyip bunlara ulaşamadıklarında telaş ve depresyon belirtileri gösterirler.
Kusursuz olma isteğinin hem olumsuz (hatalar üzerinde düşünmek, hareketler üzerinde düşünmek ve başarısızlık korkusu) birebir vakitte olumlu (yüksek şahsi standartlar, olumlu muvaffakiyete ulaşma isteği ve bunun kararında doyum duygusu, artan benlik saygısı) tarafları bulunmaktadır (Frost vd., 1990,Terry-Short vd., 1995, Stumpf ve Parker, 2000). Harikaya ulaşmanın günlük hayatta her vakit mümkün olmadığı ve kimi vakit başarısızlığın tek niçininin şahıslar değil dış etkenlerin de tesiri olduğu ortadadır fakat kendine kendisine yönelik mükemmeliyetçiliğe sahip bireyler tümüyle yüklemeyi kendine yapar ve bu durum birtakım psikosomatik belirtilere sebep olabilir.
tıpkı vakitte mükemmeliyetçi kişilik özelliği şahıslar üzerinde muvaffakiyete ulaşma aracı olarak motivasyonel tesire sahip olabilir. Somov mükemmeliyetçi kişilik özelliğini açıklarken üç temel açlıkla söz etmiştir; etrafındakiler tarafınca onaylanmaya/doğrulanmaya açlık, etrafındakilerin ilgi odağı olmayı isteme onların dikkatini çekme isteği, dikkat açlığı, her şeyden emin olma kesin bilgiye olan gereksinim kontrol/ mutlaklık açlığı. Mükemmeliyetçi bireyler her şeyi denetim edebilecekleri üzere bir inanış içerisindedirler ve buna bağlı olarak etrafındakileri ve olayları denetim ederek, mükemmellikten ödün vermemeye çalışırlar ve kendilerinin en ‘’iyi’’ en ‘’ mükemmel’’ olduğunu düşündükleri için bunun öbürleri tarafınca fark edilmesine ve onaylanmasına muhtaçlık duyarlar.
Mükemmeliyeçilik, akademik muvaffakiyet için olumlu motivasyon sağlayabilceği üzere olumlu kişilik gelişmenine de katkı sağlayabilir lakin mükemmeliyetçilik, başarısız olmaktan korkma onaylanmama korkusu üzere sebeplerle kişilik gelişmenine olumsuz tesir edebilir ya da kişilerarası münasebetlerde başkalarını denetim etme ve onlar tarafınca onaylanmaya muhtaçlık duymaları niçiniyle karşılıklı bağlantıların olumsuz etkilenmesine sebep olabilir. Mükemmeliyetçiliğin şahıslar üzerinde olumlu ve olumsuz tesirlerine tespit etmek doğrultusunda, evvela bir kavram olarak mükemmeliyetçiliği alt boyutlarıyla bir arada deklare ettiktan daha sonra mükemmeliyetçiliğin akademik muvaffakiyetle olan münasebeti sonrasındasında mükemmeliyetçiliğin öfke ile olan münasebeti ve depresyon ve anksiyeteyle olan münasebeti ele alınacaktır.
• Bir kavram olarak mükemmeliyetçilik
Mükemmeliyetçi kişilik özelliği, bilhassa çocukluk devrinde anne baba tavrı ve toplumun çocuk üstündeki beklentileriyle formlandığı düşünülmektedir. Mükemmeliyetçilik fazlaca boyutlu bir yapıya sahip olmakla birlikle Hewitt ve Flett üç farklı mükemmeliyetçilik tipi tanımlamıştır. Bunlar; kendine yönelik mükemmeliyetçilik, diğerlerine karşı mükemmeliyetçilik ve toplumsal beklentiye yönelik mükemmeliyetçiliktir.
Kendisine yönelik mükemmeliyetçilik, önüne yüksek gayeler koymak ve bu amaçlara ulaşmaya çalışmakla karakterizedir. Bu bireyler ‘’ her şeyin en düzgününü yapmalıyım’’ üzere bir anlayış içerisindedirler ve daima daha düzgününü daha harikasını elde etmeye çalışırlar. Diğerlerine yönelik mükemmeliyetçiliğe sahip bireyler ise kendi belirledikleri harikaya başlarının ulaşmasını isterler. Toplumsal beklentiye yönelik mükemmeliyetçilik ise toplumun kendisinden beklediği yüksek standartlara uymaya çalışan bireylerdir.
Mükemmeliyetçiliğin başka bir ayrımı ise olumlu ve olumsuz mükemmeliyetçiliktir. Olumlu mükemmeliyetçiliğe sahip bireyler belirledikleri yüksek standartlara ulaşmak için gayretler, gayret ederler fakat ulaşamamaları durumunda vazgeçmez yeni amaçlar belirleyip devam ederler lakin olumsuz mükemmeliyetçiliğe sahip bireyler ulaşılması güç, ütopik gayeler belirleyip bunlara ulaşamadıklarında telaş ve depresyon belirtileri gösterirler.
