semaver
New member
Herhangi bir kente giriş yaparken tabelasında oranın rakımını yani deniz düzeyine göre olan yüksekliğini görürsünüz. Birebir biçimde bir uçaktayken pilotlar size ortalama irtifayı söylerler. olağan olarak bu çeşit ölçümler için bugün bir hayli farklı teknoloji kullanılıyor lakin hepsinin temelinde yatan ve hatta aktif olarak kullanılan sistem altimetredir. Altimetrenin icat edilmesinin üzerinden neredeyse yüz yıl geçti.
Altimetrenin farklı tipleri olsa da en epey kullanılan versiyon barometre ile misal bir çalışma sistemine sahiptir yani havadaki basıncı ölçer. Yerden yükseldikçe havadaki basıncın azalıyor olması bu aygıtın neredeyse nokta atışı bir biçimde deniz düzeyine ya da daha önce belirlenmiş bir düzeye nazaran ne kadar yüksekte olduğunuzu bulmasını sağlar. Gelin altimetre nedir, ne işe fayda, çeşitleri nelerdir tüm bilgileriyla inceleyelim.
İçindekiler
Altimetre nedir?
Altimetre ne işe fayda?
Altimetrenin tarihi
Altimetre nasıl çalışır?
Altimetre çeşitleri nelerdir?
Barometrik altimetre
Radyo altimetre
Optik altimetre
Altimetre nerelerde kullanılır?
Altimetre nedir?
Altimetre, bir noktanın deniz düzeyine ya da sabit bir düzeye nazaran yüksekliğinin ölçülmesini sağlayan aygıttır. Deniz düzeyine olan yükseklik rakım, sabit bir düzeye göre ölçülen yükseklik ise irtifa olarak isimlendirilir. Borametrik altimetreler mmHg pahası üzerinden cıva ölçümü yaparlar ve sonuçları genel olarak fit üzerinden verirler lakin kullanıldığı bölgeye yere farklı ölçüm kıymetleri de kullanabilirler.
Altimetre ne işe fayda?
Altimetrenin birincil ve en son gayesi, deniz düzeyine ya da sabit bir noktaya bakılırsa yükseklik ölçümü sağlamaktır. Daha sıradan bir tabirle altimetre yerden ne kadar yüksekte olduğunu ortaya çıkarır diyebiliriz lakin başlangıç noktasının deniz düzeyine bakılırsa yüksekliği bu tarifi değiştiren en kıymetli ögedir.
Yeryüzünde ilerlerken elinizde sıradan bir harita olsa bile hakikat biçimde okuyarak az hayli nerede olduğunuzu çözebilirsiniz ama yerden ne kadar yüksekte olduğunuzu göz sonucu ölçmeniz pek mümkün değildir. Bu niçinle günümüzden yaklaşık yüz yıl evvel birinci altimetre aygıtı icat edilmiştir.
Altimetrenin tarihi:
Birinci Dünya Savaşı daha sonrası havacılık çalışmaları sürat kazanmış ve bu kesim için bir hayli yeni icada imza atılmıştır. Bu icatlardan bir tanesi olan altimetre kullanılarak yapılan birinci uçuş 1929 yılında James “Jimmy” Doolittle tarafınca Amerika Birleşik Devletleri’nde gerçekleştirilmiştir. Bugün bile hala kullanılmakta olan çağdaş altimetrenin patenti ise 1936 yılında Paul Kollsman tarafınca alınmıştır.
Altimetre nasıl çalışır?
Altimetre çeşitlerini anlatırken bilgilerina gireceğiz lakin altimetre nasıl çalışır sorusunun cevabı olarak basınç ölçen tipi anlatabiliriz. Barometrik altimetre olarak isimlendirilen bu aygıt çeşidi sızdırmaz bir alan, yay, cıva ve işaretçiden oluşuyor. Cıvanın basınç değişimine karşı gösterdiği reaksiyona nazaran yükseklik belirleniyor.
En yaygın kullanılan altimetre cinslerinden bir tanesi olan barometrik altimetrenin çalışma sistemi, havadaki basıncın yerden yükseldikçe azalması prensibi üzerine heyetidir. Deniz düzeyinden daha sonraki her 10.5 metrede yani 30 fitte 1 mmHg basınç değişimi gözlemlenir. Ortalama yüzde 0.1 yanılgı hissesine sahip basınç pahası hava şartlarına bağlı olarak değişim gösterdiği için duruma göre kullanıcı tarafınca elle ayarlanmalıdır.
Altimetre çeşitleri nelerdir?
Barometrik altimetre:
Günümüzde en yaygın kullanılan altimetre tiplerinden olan barometrik altimetre, deniz düzeyinden yükseldikçe basıncın azalması prensibine göre çalışır. Cihazın iç basıncı ile dışarıdaki basınç karşılaştırılarak bir ölçüm yapıldığı için aygıtın kendi iç basıncı 1 olarak sabitlenmiştir.
Barometrik altimetre, statik port ismi verilen ve dış ortam basıncını aktaran kısımlardan aldığı basınç kıymeti ile kendi iç basıncını karşılaştırmaktadır. Bu karşılaştırma sürecini yapan, cihazın ortasında bulunan aneroid isimli disklerdir. Disklerin genişlemesine ve daralmasına nazaran kelam konusu pozisyonun deniz düzeyine bakılırsa hangi basınçta olduğu yani yüksekliği ortaya çıkar.
Radyo altimetre:
Radar altimetre olarak da anılan radyo altimetre, isminden da anlaşılacağı üzere yükseklik ölçümü yapmak için radyo frekansları kullanan bir altimetre cinsidir. Tıpkı bir radyo üzere alıcı ve vericiden oluşan bir sistemi vardır. Barometrik altimetre ile ortalarındaki en temel fark, radyo altimetrenin havadaki aracın tam altında bulunan yere göre yükseklik düzeyi belirliyor olmasıdır.
Radyo altimetre, bir ya da birden çok noktadan yere hakikat FM radyo frekansı gönderir. Gönderilen frekans seker ve aygıta geri döner. İşte bu frekansın gitme ve gelme müddeti üzerinden o an yerden ne kadar yüksekte olunduğu ortaya çıkar. Otomatik navigasyonlarda ve kör iniş sistemlerinden yaygın olarak kullanılan bir sistemdir.
Radyo altimetre tipindeki bir aygıt FM radyo frekansı gönderdiği için bir daha FM radyo frekansı alması beklenir lakin dönüş sinyalinin frekans aralığı birden fazla vakit daha yüksektir. Bu niçinle aygıtın alıcı ve verici sistemleri farklı frekans aralıklarını da ölçebilecek biçimde tasarlanır. Dizaynın hassaslığı, ölçümün doğruluğu üzerinde değerli bir etkendir.
Optik altimetre:
En çağdaş altimetre tipi olan optik altimetre, tıpkı radyo altimetre üzere çalışır lakin ortalarındaki en değerli fark, optik altimetrenin radyo dalgası değil de lazer darbeleri kullanımıdır. Lazer darbesi gönderilir, seker, geri döner ve bu mühlet ölçülerek yükseklik bulunur.
Optik altimetre, çağdaş GPS ve INS kısaltması ile anılan atalestel navigasyon sistemleri ile birlikte kullanılmaktadır. Optik altimetrenin gönderdiği lazer darbeleri hava aracının irtifasını ölçmekle kalmaz, hem de etrafında ve altında bulunan dağ ve bina üzere yüzeyleri de algılar.
Lazer altimetre olarak da anılan optik altimetre NASA tarafınca geliştirilmiştir. Okyanus ve kara yüzeylerini ölçerek topografik harita oluşturma sürecinde de kullanılır. Fransız uzay ajansı CNE, TOPEX / Poseidon uydusundaki bir optik altimetreyi kullanarak 2 cm üzere çok küçük bir yanılma hissesine sahip ölçümler yapmıştır. Global iklim değişikliğinin deniz düzeylerindeki tesiri bu türlü gözlemlenmiştir.
Altimetre nerelerde kullanılır?
Dilimize yükselikölçer olarak geçen altimetrenin en sık kullanıldığı alan elbette havacılık bölümüdür. Artık bir saatin içine sığdırılan versiyonları bile olduğu için paraşütçüler ve dağcılar tarafınca da kullanılmaktadır. Örneğini verdiğimiz çağdaş altimetreler ise artık uzay kesiminin de ayrılmaz bir modülü haline gelmişlerdir.
Bulunduğumuz pozisyonun deniz düzeyine göre yüksekliğini ölçen altimetre nedir, ne işe fayda, nasıl çalışır, çeşitleri nelerdir gibi merak edilen soruları yanıtlayarak bu aygıt hakkında bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik. Yüz yıl evvel icat edilmiş bir aygıtın bugün bile farklı değişikliklerle de olsa kullanıyor olması, bilimin zamansızlığının en büyük delili.
Altimetrenin farklı tipleri olsa da en epey kullanılan versiyon barometre ile misal bir çalışma sistemine sahiptir yani havadaki basıncı ölçer. Yerden yükseldikçe havadaki basıncın azalıyor olması bu aygıtın neredeyse nokta atışı bir biçimde deniz düzeyine ya da daha önce belirlenmiş bir düzeye nazaran ne kadar yüksekte olduğunuzu bulmasını sağlar. Gelin altimetre nedir, ne işe fayda, çeşitleri nelerdir tüm bilgileriyla inceleyelim.
İçindekiler
Altimetre nedir?
Altimetre ne işe fayda?
Altimetrenin tarihi
Altimetre nasıl çalışır?
Altimetre çeşitleri nelerdir?
Barometrik altimetre
Radyo altimetre
Optik altimetre
Altimetre nerelerde kullanılır?
Altimetre nedir?
Altimetre, bir noktanın deniz düzeyine ya da sabit bir düzeye nazaran yüksekliğinin ölçülmesini sağlayan aygıttır. Deniz düzeyine olan yükseklik rakım, sabit bir düzeye göre ölçülen yükseklik ise irtifa olarak isimlendirilir. Borametrik altimetreler mmHg pahası üzerinden cıva ölçümü yaparlar ve sonuçları genel olarak fit üzerinden verirler lakin kullanıldığı bölgeye yere farklı ölçüm kıymetleri de kullanabilirler.
Altimetre ne işe fayda?
Altimetrenin birincil ve en son gayesi, deniz düzeyine ya da sabit bir noktaya bakılırsa yükseklik ölçümü sağlamaktır. Daha sıradan bir tabirle altimetre yerden ne kadar yüksekte olduğunu ortaya çıkarır diyebiliriz lakin başlangıç noktasının deniz düzeyine bakılırsa yüksekliği bu tarifi değiştiren en kıymetli ögedir.
Yeryüzünde ilerlerken elinizde sıradan bir harita olsa bile hakikat biçimde okuyarak az hayli nerede olduğunuzu çözebilirsiniz ama yerden ne kadar yüksekte olduğunuzu göz sonucu ölçmeniz pek mümkün değildir. Bu niçinle günümüzden yaklaşık yüz yıl evvel birinci altimetre aygıtı icat edilmiştir.
Altimetrenin tarihi:
Birinci Dünya Savaşı daha sonrası havacılık çalışmaları sürat kazanmış ve bu kesim için bir hayli yeni icada imza atılmıştır. Bu icatlardan bir tanesi olan altimetre kullanılarak yapılan birinci uçuş 1929 yılında James “Jimmy” Doolittle tarafınca Amerika Birleşik Devletleri’nde gerçekleştirilmiştir. Bugün bile hala kullanılmakta olan çağdaş altimetrenin patenti ise 1936 yılında Paul Kollsman tarafınca alınmıştır.
Altimetre nasıl çalışır?
Altimetre çeşitlerini anlatırken bilgilerina gireceğiz lakin altimetre nasıl çalışır sorusunun cevabı olarak basınç ölçen tipi anlatabiliriz. Barometrik altimetre olarak isimlendirilen bu aygıt çeşidi sızdırmaz bir alan, yay, cıva ve işaretçiden oluşuyor. Cıvanın basınç değişimine karşı gösterdiği reaksiyona nazaran yükseklik belirleniyor.
En yaygın kullanılan altimetre cinslerinden bir tanesi olan barometrik altimetrenin çalışma sistemi, havadaki basıncın yerden yükseldikçe azalması prensibi üzerine heyetidir. Deniz düzeyinden daha sonraki her 10.5 metrede yani 30 fitte 1 mmHg basınç değişimi gözlemlenir. Ortalama yüzde 0.1 yanılgı hissesine sahip basınç pahası hava şartlarına bağlı olarak değişim gösterdiği için duruma göre kullanıcı tarafınca elle ayarlanmalıdır.
Altimetre çeşitleri nelerdir?
Barometrik altimetre:
Günümüzde en yaygın kullanılan altimetre tiplerinden olan barometrik altimetre, deniz düzeyinden yükseldikçe basıncın azalması prensibine göre çalışır. Cihazın iç basıncı ile dışarıdaki basınç karşılaştırılarak bir ölçüm yapıldığı için aygıtın kendi iç basıncı 1 olarak sabitlenmiştir.
Barometrik altimetre, statik port ismi verilen ve dış ortam basıncını aktaran kısımlardan aldığı basınç kıymeti ile kendi iç basıncını karşılaştırmaktadır. Bu karşılaştırma sürecini yapan, cihazın ortasında bulunan aneroid isimli disklerdir. Disklerin genişlemesine ve daralmasına nazaran kelam konusu pozisyonun deniz düzeyine bakılırsa hangi basınçta olduğu yani yüksekliği ortaya çıkar.
Radyo altimetre:
Radar altimetre olarak da anılan radyo altimetre, isminden da anlaşılacağı üzere yükseklik ölçümü yapmak için radyo frekansları kullanan bir altimetre cinsidir. Tıpkı bir radyo üzere alıcı ve vericiden oluşan bir sistemi vardır. Barometrik altimetre ile ortalarındaki en temel fark, radyo altimetrenin havadaki aracın tam altında bulunan yere göre yükseklik düzeyi belirliyor olmasıdır.
Radyo altimetre, bir ya da birden çok noktadan yere hakikat FM radyo frekansı gönderir. Gönderilen frekans seker ve aygıta geri döner. İşte bu frekansın gitme ve gelme müddeti üzerinden o an yerden ne kadar yüksekte olunduğu ortaya çıkar. Otomatik navigasyonlarda ve kör iniş sistemlerinden yaygın olarak kullanılan bir sistemdir.
Radyo altimetre tipindeki bir aygıt FM radyo frekansı gönderdiği için bir daha FM radyo frekansı alması beklenir lakin dönüş sinyalinin frekans aralığı birden fazla vakit daha yüksektir. Bu niçinle aygıtın alıcı ve verici sistemleri farklı frekans aralıklarını da ölçebilecek biçimde tasarlanır. Dizaynın hassaslığı, ölçümün doğruluğu üzerinde değerli bir etkendir.
Optik altimetre:
En çağdaş altimetre tipi olan optik altimetre, tıpkı radyo altimetre üzere çalışır lakin ortalarındaki en değerli fark, optik altimetrenin radyo dalgası değil de lazer darbeleri kullanımıdır. Lazer darbesi gönderilir, seker, geri döner ve bu mühlet ölçülerek yükseklik bulunur.
Optik altimetre, çağdaş GPS ve INS kısaltması ile anılan atalestel navigasyon sistemleri ile birlikte kullanılmaktadır. Optik altimetrenin gönderdiği lazer darbeleri hava aracının irtifasını ölçmekle kalmaz, hem de etrafında ve altında bulunan dağ ve bina üzere yüzeyleri de algılar.
Lazer altimetre olarak da anılan optik altimetre NASA tarafınca geliştirilmiştir. Okyanus ve kara yüzeylerini ölçerek topografik harita oluşturma sürecinde de kullanılır. Fransız uzay ajansı CNE, TOPEX / Poseidon uydusundaki bir optik altimetreyi kullanarak 2 cm üzere çok küçük bir yanılma hissesine sahip ölçümler yapmıştır. Global iklim değişikliğinin deniz düzeylerindeki tesiri bu türlü gözlemlenmiştir.
Altimetre nerelerde kullanılır?
Dilimize yükselikölçer olarak geçen altimetrenin en sık kullanıldığı alan elbette havacılık bölümüdür. Artık bir saatin içine sığdırılan versiyonları bile olduğu için paraşütçüler ve dağcılar tarafınca da kullanılmaktadır. Örneğini verdiğimiz çağdaş altimetreler ise artık uzay kesiminin de ayrılmaz bir modülü haline gelmişlerdir.
Bulunduğumuz pozisyonun deniz düzeyine göre yüksekliğini ölçen altimetre nedir, ne işe fayda, nasıl çalışır, çeşitleri nelerdir gibi merak edilen soruları yanıtlayarak bu aygıt hakkında bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik. Yüz yıl evvel icat edilmiş bir aygıtın bugün bile farklı değişikliklerle de olsa kullanıyor olması, bilimin zamansızlığının en büyük delili.