Travma
Avusturyalı bir psikanalist olan Otto Rank, teorisinde doğumu insanın yaşadığı birinci travma olarak değerlendiriyordu. İnsanın hayat macerasının daha birinci saniyelerinde bile deneyimlediği, ileriki yaşlarında da maruz kalması olası olan ve şahısta birtakım kalıcı izler bırakabilecek potansiyelde olan ‘‘travma’’ olarak isimlendirdiğimiz yaşantıları bu yazımızda biraz daha yakından inceleyelim.
DSM-5’te travma, gerçek bir vefat yahut vefat tehdidi, önemli faydalanma yahut cinsel şiddete maruz kalma olarak tanımlanmıştır. Bireyde olumsuz tesir bırakan bu tecrübeler zelzele, sel üzere doğal afetler yahut savaş, şiddet, taciz, tecavüz üzere insan tabanlı faktörlerden kaynaklanabilmektedir.
Travma olarak isimlendirdiğimiz bu yaşantılarda genelde insan canlısının en bilmediği, tahminen de bu yüzden en epeyce korktuğu mevt ve mevte yakın tecrübelerin kelam konusu olduğu açıkça ortadadır. Bu niçinledir ki bireyi ve varoluşunu derinden etkileyen bu tıp olaylar kararında çoğumuz çeşitli gerilim belirtileri gösteririz. Açıkçası bu olağandır. Zira olağan olaylara olağan reaksiyonlar vermek kadar, olağandışı olaylara da olağandışı reaksiyonlar vermek son derece doğaldır. Ama herkesin nasıl öfke eşiği tıpkı değilse gerilim eşiği de tıpkı değildir. Bu niçinle kelam konusu olay/olaylar kimilerimiz için önemli manada zedeleyici olabilmektedir. olaydan uzun bir süre geçmesine karşın kişin hisleri birebir tazelikte bulunabilir, günlük hayatını, ailesini, işini ve bağlarını derinden etkileyecek noktalara gelebilmektedir.
Travma daha sonrası Gerilim Bozukluğu (TSSB)
TSSB, kişinin çok travmatik bir stresörle müsabakasından ya da duymasından daha sonra, olayların şahsa külfet veren bir halde bir daha yaşanması, kaçınma davranışı gösterme, duygulanımda küntlük ile bir arada otonomik, disforik ve bilişsel bulguların değişik derecelerde bulunması ile karakterize bir ruhsal bozukluktur (İzci, F., & Ünveren, G.,2017).
Travmanın kişiyi artık klinik bir tabloya taşıdığı bu bozukluğun, travmaya karşı verilen bir olağan bir yansıdan nasıl ayrıştığını öğrenmek ismine bu bozukluğun semptomlarına biraz göz atalım.
Bilişsel Davranışçı çerçeveden bakıldığında TSSB’nin, kişinin var olan şemaları ile
tehdit edici olay sırasındaki algısını örtüştürme ve travmaya bağlı gelişen uyarılma ile kişinin bunu olağan seviyede tutma isteği içindeki çatışmadan kaynaklandığı söylenebilmektedir. Ayrıyeten TSSB’ nin bilgi işlemedeki kusurdan kaynaklandığı belirtilmektedir (İzci, F., & Ünveren, G.,2017).
Bilişsel Davranışçı Terapi ile en önemli kullanılan üç terapi tekniğini ve maksatlarını inceleyelim (İzci, F., & Ünveren, G.,2017).
Uzun Vadeli Maruziyet: Endişelerle yüzleşmenin ve bunları denetim etmeyi öğrenmenin kıymetini vurgulayarak, yaşanan travmayla inançlı biçimde yüzleşmeyi maksatlar.
Bilişsel bir daha Yapılandırma: Kimi olgular olayları olduğundan farklı hatırlayabilirler, gerçekçi olmasa da suçluluk-utanç hissedebilirler. Gaye, makûs anıların mantıklı hale
getirilmesi, istismar olayına gerçekçi bir bakış açısı sağlamaktır.
Gerilimle Başa Çıkma biçimleri: Bu uygulama ile anksiyetenin nasıl azaltılabileceğinin öğretilebilir olduğu söylenir. Maksat, hastanın anılara sağlıklı bakabilmesini sağlamaktır
BDT’nin Etkililiği
Bilişsel Davranışçı Kuramın bilimselliği, deneye ve ispata dayalılığı son derece önemsediği için artık de BDT’nin TSSB tedavisinde etkililiği konusunda yapılan biroldukca çalışmayı gözden geçiren bir makaleden elde edilen bulguları inceleyelim. (KARAKAYA, I. (2014).
Travma Odaklı-BDT’ye sertralin ve plesabonun eklendiği iki kümenin karşılaştırıldığı çalışmada, iki kümede da TSSB, depresyon, tasa belirtilerinde bariz düzelme bildirilmiştir.
Tüm çalışmalarda tedavi kümesinin denetim kümesine bakılırsa TSSB, depresyon ve telaş belirtilerinde istatistiksel olarak manalı seviyede bir düzgünleşme olduğu bildirilmiştir. Bu belirti kümelerine ek olarak davranış meseleleri ve kişilerarası bağlantılarda de bariz bir düzelme olduğu saptanmıştır.
Travma Odaklı-BDT’nin, destekleyici ve inanca dayalı bir yaklaşım olan Çocuk Merkezli Terapi metoduyla karşılaştırıldığı üç çalışma vardır. Bu modelin uygulandığı kümede TSSB, depresyon, telaş belirtileri, davranış meseleleri ve cinsel istismarla ile alakalı utanç duygusu ve atıflarda ÇMT kümesine bakılırsa manalı seviyede azalma saptanmıştır.
Travma Odaklı-BDT’yi ruhsal eğitim alan denetim kümesi ile karşılaştırılan çalışmada, iki kümede da tedavi daha sonrası TSSB ve depresyon belirtilerinde güzelleşme bildirilmiştir. Kişisel olarak Travma Odaklı-BDT kümesinde TSSB ve patolojik yas belirtilerinde güzelleşmenin daha besbelli olduğu bulunmuştur.
Avusturyalı bir psikanalist olan Otto Rank, teorisinde doğumu insanın yaşadığı birinci travma olarak değerlendiriyordu. İnsanın hayat macerasının daha birinci saniyelerinde bile deneyimlediği, ileriki yaşlarında da maruz kalması olası olan ve şahısta birtakım kalıcı izler bırakabilecek potansiyelde olan ‘‘travma’’ olarak isimlendirdiğimiz yaşantıları bu yazımızda biraz daha yakından inceleyelim.
DSM-5’te travma, gerçek bir vefat yahut vefat tehdidi, önemli faydalanma yahut cinsel şiddete maruz kalma olarak tanımlanmıştır. Bireyde olumsuz tesir bırakan bu tecrübeler zelzele, sel üzere doğal afetler yahut savaş, şiddet, taciz, tecavüz üzere insan tabanlı faktörlerden kaynaklanabilmektedir.
Travma olarak isimlendirdiğimiz bu yaşantılarda genelde insan canlısının en bilmediği, tahminen de bu yüzden en epeyce korktuğu mevt ve mevte yakın tecrübelerin kelam konusu olduğu açıkça ortadadır. Bu niçinledir ki bireyi ve varoluşunu derinden etkileyen bu tıp olaylar kararında çoğumuz çeşitli gerilim belirtileri gösteririz. Açıkçası bu olağandır. Zira olağan olaylara olağan reaksiyonlar vermek kadar, olağandışı olaylara da olağandışı reaksiyonlar vermek son derece doğaldır. Ama herkesin nasıl öfke eşiği tıpkı değilse gerilim eşiği de tıpkı değildir. Bu niçinle kelam konusu olay/olaylar kimilerimiz için önemli manada zedeleyici olabilmektedir. olaydan uzun bir süre geçmesine karşın kişin hisleri birebir tazelikte bulunabilir, günlük hayatını, ailesini, işini ve bağlarını derinden etkileyecek noktalara gelebilmektedir.
Travma daha sonrası Gerilim Bozukluğu (TSSB)
TSSB, kişinin çok travmatik bir stresörle müsabakasından ya da duymasından daha sonra, olayların şahsa külfet veren bir halde bir daha yaşanması, kaçınma davranışı gösterme, duygulanımda küntlük ile bir arada otonomik, disforik ve bilişsel bulguların değişik derecelerde bulunması ile karakterize bir ruhsal bozukluktur (İzci, F., & Ünveren, G.,2017).
Travmanın kişiyi artık klinik bir tabloya taşıdığı bu bozukluğun, travmaya karşı verilen bir olağan bir yansıdan nasıl ayrıştığını öğrenmek ismine bu bozukluğun semptomlarına biraz göz atalım.
- Olayla ilgili anıların rahatsız edici biçimde sık sık hatırlanması
- Kolay irkilme
- Uykusuzluk
- Kabuslar
- Çabuk sonlanma
- Gelecekle ilgili plan yapamama
- Daima olarak olayın yinelanacağı korkusu, diken üstünde hissetme
- Olayı hatırlatan durumlardan kaçınma
Bilişsel Davranışçı çerçeveden bakıldığında TSSB’nin, kişinin var olan şemaları ile
tehdit edici olay sırasındaki algısını örtüştürme ve travmaya bağlı gelişen uyarılma ile kişinin bunu olağan seviyede tutma isteği içindeki çatışmadan kaynaklandığı söylenebilmektedir. Ayrıyeten TSSB’ nin bilgi işlemedeki kusurdan kaynaklandığı belirtilmektedir (İzci, F., & Ünveren, G.,2017).
Bilişsel Davranışçı Terapi ile en önemli kullanılan üç terapi tekniğini ve maksatlarını inceleyelim (İzci, F., & Ünveren, G.,2017).
Uzun Vadeli Maruziyet: Endişelerle yüzleşmenin ve bunları denetim etmeyi öğrenmenin kıymetini vurgulayarak, yaşanan travmayla inançlı biçimde yüzleşmeyi maksatlar.
Bilişsel bir daha Yapılandırma: Kimi olgular olayları olduğundan farklı hatırlayabilirler, gerçekçi olmasa da suçluluk-utanç hissedebilirler. Gaye, makûs anıların mantıklı hale
getirilmesi, istismar olayına gerçekçi bir bakış açısı sağlamaktır.
Gerilimle Başa Çıkma biçimleri: Bu uygulama ile anksiyetenin nasıl azaltılabileceğinin öğretilebilir olduğu söylenir. Maksat, hastanın anılara sağlıklı bakabilmesini sağlamaktır
BDT’nin Etkililiği
Bilişsel Davranışçı Kuramın bilimselliği, deneye ve ispata dayalılığı son derece önemsediği için artık de BDT’nin TSSB tedavisinde etkililiği konusunda yapılan biroldukca çalışmayı gözden geçiren bir makaleden elde edilen bulguları inceleyelim. (KARAKAYA, I. (2014).
Travma Odaklı-BDT’ye sertralin ve plesabonun eklendiği iki kümenin karşılaştırıldığı çalışmada, iki kümede da TSSB, depresyon, tasa belirtilerinde bariz düzelme bildirilmiştir.
Tüm çalışmalarda tedavi kümesinin denetim kümesine bakılırsa TSSB, depresyon ve telaş belirtilerinde istatistiksel olarak manalı seviyede bir düzgünleşme olduğu bildirilmiştir. Bu belirti kümelerine ek olarak davranış meseleleri ve kişilerarası bağlantılarda de bariz bir düzelme olduğu saptanmıştır.
Travma Odaklı-BDT’nin, destekleyici ve inanca dayalı bir yaklaşım olan Çocuk Merkezli Terapi metoduyla karşılaştırıldığı üç çalışma vardır. Bu modelin uygulandığı kümede TSSB, depresyon, telaş belirtileri, davranış meseleleri ve cinsel istismarla ile alakalı utanç duygusu ve atıflarda ÇMT kümesine bakılırsa manalı seviyede azalma saptanmıştır.
Travma Odaklı-BDT’yi ruhsal eğitim alan denetim kümesi ile karşılaştırılan çalışmada, iki kümede da tedavi daha sonrası TSSB ve depresyon belirtilerinde güzelleşme bildirilmiştir. Kişisel olarak Travma Odaklı-BDT kümesinde TSSB ve patolojik yas belirtilerinde güzelleşmenin daha besbelli olduğu bulunmuştur.