PSİKO-ONKOLOJİ
Adını duyduğumuzda bile felaket senaryolarını çağrıştıran bir hastalık olan kanserin, teşhisini almış bireyler ve yakınları üstünde zorlayıcı tesirleri büyük olabilir. Lakin tesirleri büyük olsa bile bu durumla baş etmek için bir sistem mevcut. Alanımızda ismi fazlaca duyulmamış ve ülkemizde çabucak hemen yeni popülerliğini kazanıyor olsa da bu tesirlerle çalışan, bilimsel temellere oturan bir çalışma alanı var. Bu yazı, pek tesirli olan bilim kolunu, çalışma alanlarını ve niye gereksinim duyulduğunu anlatan bir tanıtım yazısıdır.
PSİKO-ONKOLOJİ NEDİR ?
Kanser teşhisinin hastalar ve hasta yakınlarının üstünde bıraktığı tesire karşı ruhsal dayanak sunan bilim koluna “Psiko-onkoloji” denir. Kanserin ruhsal, davranışsal ve toplumsal taraflarıyla ilgilenen, klinik onkolojinin alt kısmıdır. Temel olarak kanserin iki ana ruhsal boyutunu ele alır; Hastalığın tüm evrelerinde hastanın, ailesinin ve hastaya bakım veren şahısların kansere yönelik verdikleri ruhsal reaksiyonlar ve hastalığın gidişatını etkileyebilecek ruhsal, toplumsal ve davranışsal faktörler. ¹
Yapılan araştırmalara nazaran kanser teşhisinin, kişinin ve yakınlarının hem vücudunu birebir vakitte zihinsel süreçlerini etkilediği kararına varılmıştır. Hastanede denetim süreçleri tamamlandıktan daha sonra kişinin kanser tanısı konulduğunu öğrenmesi vakit zaman şok, inkar, öfke, hüzün, endişe üzere hislerin oluşmasına niye olabilir. Bu hislere suçluluk duygusu da eşlik edebilir. Bütün bu haklı his karmaşaları ve anlamlandırma sürecinde yaşanılan kuvvetlikler hastanın ve hasta yakınlarının ruhsal sorunlar yaşamasına niye olabilir. hem de bu hisler kişinin iş hayatı, toplumsal ömrü ve bağları üzere birfazlaca alanda fonksiyonelliğinin bozulmasına niye olabilir ve denetim edilmesi daha da güçleşen bir krize yol açabilir. Bu şekil zorluklarla çalışan alan genişledikçe Psiko-onkolojik terapötik yaklaşım, kanser hastalarının bakımında yalnızca fizikî ve psikiyatrik semptomları değil beraberinde hayat kalitesini de güzelleştiren çok değerli bir araç haline gelmiştir. Lakin bunu yaparken gereğince faal olması ve bilimsel tabana oturtulması gayesiyle kanser tedavisi ve psiko-onkoloji bilimi multidisipliner yaklaşımla çalışmalarını yürütür. Bu manada psiko-onkoloji alanı kanserin tedavi sürecinde yer alan tüm bilim kolları ile bilgi paylaşımı yapar ve iş birliği yürütür.
PSİKO-ONKOLOJİ niye KIYMETLİDİR?
Dünya sıhhat örgütünün tarifine göre sıhhat; sadece hastalık yahut sakatlık durumlarının olmayışı değil, kişinin vücudunun, ruhsal durumunun ve toplumsal bağlarının bir bütün halinde düzgün olmasını kapsar. Bu niçinle kanser hastalarının toplumsal rehabilitasyonu en az tedavi süreci kadar kıymetlidir. Hastalığın ve genelde tedavi sürecinin niye olduğu saç dökülmeleri, mide bulantıları, günlük yaşamsal aktivitelerin kısıtlanması, davranışsal değişiklikler, kilo kaybı, toplumsal münasebetlerde bozulmalar, iş hayatında aksamalar, kişinin ve yakınlarının sorumluluklarını ve rollerinin değişmesi, teşhis ve tedavi sürecinin niye olduğu travmatik tecrübeler kişiyi ve yakınlarını hastalık teşhisiyle birlikte günlük ömrün fonksiyonelliği açısından zorlayan etkenlerdir. ² Psiko-onkolojik danışmanın amaçlarından biri kanser tanısı almış kişinin tedaviye ahengini artırmakla bir arada ortasında bulunulan kuralların verdiği imkanlar dahilinde hayat kalitesini artırması ve adaptasyon sürecini sağlıklı bir biçimde yaşamasıdır. Bunu yaparken bireye uygulanan tedavi sürecinin yan tesirleri göz önünde bulundurulur. beraberinde yalnızca kanser tanısı almış şahsa yönelik değil, kişinin eşi, kardeşleri, ebeveynleri, çocukları ve öbür aile üyeleri olmak üzere, hayatı konulan teşhisten etkilenmiş bütün şahısların ömür kalitesini arttırmaları ve adaptasyon süreçlerini sağlıklı yaşamaları hedeflenir. çabucak hemen tedavi sürecindeyken ve mümkün kayıplar daha sonrasında kişinin bu durumlarla baş etmesi güçleşebilir. Bu yüzden onkolojik tedavi sürecine ve daha sonrasına ek olarak ruhsal tedavi kaidesi da doğar ve bu yüzden kıymetli bir hale gelir.
ETİK SONLAR VE TEDAVİ EKİBİ
Zorlanılan durumlara baş edebilmek hedefiyle alanında uzman şahıslardan ferdi terapi, aile- çift danışmanlığı ve Psiko-onkolojik takviye alınması tesirli olacaktır. Kelamı etik sonlar ve tedavi grubunun yetkinlik alanlarına getirmişken, alanı tanımlama kısmında Psiko-onkoloji biliminin multidisipliner bir alan olarak bahsetmiş olduğumizi hatırlatmak isterim. Multidisipliner yaklaşımın tedavi takımını biroldukca meslek kümesi kapsar. Bunlar; tabipler, hemşireler, psikologlar, diyetisyenler, toplumsal hizmet uzmanlarıdır. Alanın multidisipliner temellerinin aşılmaması ve sağlıklı bir yol izlenmesi hedefiyle bu meslek kümelerinin ehil olması gerekir. Bilhassa Psiko-onkoloji alanında ruhsal takviye almak isterseniz kâfi eğitimleri tamamlamış olan bir psikologdan takviye almanız tesirli olacaktır. Aksi takdirde işler planladığımız üzere gitmeyebilir ve beklenmedik ziyanlarla karşılaşılabilir.
Psikolog & Aile Danışmanı
Beyzanur Ceyhan
Adını duyduğumuzda bile felaket senaryolarını çağrıştıran bir hastalık olan kanserin, teşhisini almış bireyler ve yakınları üstünde zorlayıcı tesirleri büyük olabilir. Lakin tesirleri büyük olsa bile bu durumla baş etmek için bir sistem mevcut. Alanımızda ismi fazlaca duyulmamış ve ülkemizde çabucak hemen yeni popülerliğini kazanıyor olsa da bu tesirlerle çalışan, bilimsel temellere oturan bir çalışma alanı var. Bu yazı, pek tesirli olan bilim kolunu, çalışma alanlarını ve niye gereksinim duyulduğunu anlatan bir tanıtım yazısıdır.
PSİKO-ONKOLOJİ NEDİR ?
Kanser teşhisinin hastalar ve hasta yakınlarının üstünde bıraktığı tesire karşı ruhsal dayanak sunan bilim koluna “Psiko-onkoloji” denir. Kanserin ruhsal, davranışsal ve toplumsal taraflarıyla ilgilenen, klinik onkolojinin alt kısmıdır. Temel olarak kanserin iki ana ruhsal boyutunu ele alır; Hastalığın tüm evrelerinde hastanın, ailesinin ve hastaya bakım veren şahısların kansere yönelik verdikleri ruhsal reaksiyonlar ve hastalığın gidişatını etkileyebilecek ruhsal, toplumsal ve davranışsal faktörler. ¹
Yapılan araştırmalara nazaran kanser teşhisinin, kişinin ve yakınlarının hem vücudunu birebir vakitte zihinsel süreçlerini etkilediği kararına varılmıştır. Hastanede denetim süreçleri tamamlandıktan daha sonra kişinin kanser tanısı konulduğunu öğrenmesi vakit zaman şok, inkar, öfke, hüzün, endişe üzere hislerin oluşmasına niye olabilir. Bu hislere suçluluk duygusu da eşlik edebilir. Bütün bu haklı his karmaşaları ve anlamlandırma sürecinde yaşanılan kuvvetlikler hastanın ve hasta yakınlarının ruhsal sorunlar yaşamasına niye olabilir. hem de bu hisler kişinin iş hayatı, toplumsal ömrü ve bağları üzere birfazlaca alanda fonksiyonelliğinin bozulmasına niye olabilir ve denetim edilmesi daha da güçleşen bir krize yol açabilir. Bu şekil zorluklarla çalışan alan genişledikçe Psiko-onkolojik terapötik yaklaşım, kanser hastalarının bakımında yalnızca fizikî ve psikiyatrik semptomları değil beraberinde hayat kalitesini de güzelleştiren çok değerli bir araç haline gelmiştir. Lakin bunu yaparken gereğince faal olması ve bilimsel tabana oturtulması gayesiyle kanser tedavisi ve psiko-onkoloji bilimi multidisipliner yaklaşımla çalışmalarını yürütür. Bu manada psiko-onkoloji alanı kanserin tedavi sürecinde yer alan tüm bilim kolları ile bilgi paylaşımı yapar ve iş birliği yürütür.
PSİKO-ONKOLOJİ niye KIYMETLİDİR?
Dünya sıhhat örgütünün tarifine göre sıhhat; sadece hastalık yahut sakatlık durumlarının olmayışı değil, kişinin vücudunun, ruhsal durumunun ve toplumsal bağlarının bir bütün halinde düzgün olmasını kapsar. Bu niçinle kanser hastalarının toplumsal rehabilitasyonu en az tedavi süreci kadar kıymetlidir. Hastalığın ve genelde tedavi sürecinin niye olduğu saç dökülmeleri, mide bulantıları, günlük yaşamsal aktivitelerin kısıtlanması, davranışsal değişiklikler, kilo kaybı, toplumsal münasebetlerde bozulmalar, iş hayatında aksamalar, kişinin ve yakınlarının sorumluluklarını ve rollerinin değişmesi, teşhis ve tedavi sürecinin niye olduğu travmatik tecrübeler kişiyi ve yakınlarını hastalık teşhisiyle birlikte günlük ömrün fonksiyonelliği açısından zorlayan etkenlerdir. ² Psiko-onkolojik danışmanın amaçlarından biri kanser tanısı almış kişinin tedaviye ahengini artırmakla bir arada ortasında bulunulan kuralların verdiği imkanlar dahilinde hayat kalitesini artırması ve adaptasyon sürecini sağlıklı bir biçimde yaşamasıdır. Bunu yaparken bireye uygulanan tedavi sürecinin yan tesirleri göz önünde bulundurulur. beraberinde yalnızca kanser tanısı almış şahsa yönelik değil, kişinin eşi, kardeşleri, ebeveynleri, çocukları ve öbür aile üyeleri olmak üzere, hayatı konulan teşhisten etkilenmiş bütün şahısların ömür kalitesini arttırmaları ve adaptasyon süreçlerini sağlıklı yaşamaları hedeflenir. çabucak hemen tedavi sürecindeyken ve mümkün kayıplar daha sonrasında kişinin bu durumlarla baş etmesi güçleşebilir. Bu yüzden onkolojik tedavi sürecine ve daha sonrasına ek olarak ruhsal tedavi kaidesi da doğar ve bu yüzden kıymetli bir hale gelir.
ETİK SONLAR VE TEDAVİ EKİBİ
Zorlanılan durumlara baş edebilmek hedefiyle alanında uzman şahıslardan ferdi terapi, aile- çift danışmanlığı ve Psiko-onkolojik takviye alınması tesirli olacaktır. Kelamı etik sonlar ve tedavi grubunun yetkinlik alanlarına getirmişken, alanı tanımlama kısmında Psiko-onkoloji biliminin multidisipliner bir alan olarak bahsetmiş olduğumizi hatırlatmak isterim. Multidisipliner yaklaşımın tedavi takımını biroldukca meslek kümesi kapsar. Bunlar; tabipler, hemşireler, psikologlar, diyetisyenler, toplumsal hizmet uzmanlarıdır. Alanın multidisipliner temellerinin aşılmaması ve sağlıklı bir yol izlenmesi hedefiyle bu meslek kümelerinin ehil olması gerekir. Bilhassa Psiko-onkoloji alanında ruhsal takviye almak isterseniz kâfi eğitimleri tamamlamış olan bir psikologdan takviye almanız tesirli olacaktır. Aksi takdirde işler planladığımız üzere gitmeyebilir ve beklenmedik ziyanlarla karşılaşılabilir.
Psikolog & Aile Danışmanı
Beyzanur Ceyhan