Panik bozukluk kişinin hayat kalitesi bozan ve bizatihi düzgünleşme oranı çok düşük bir ruhsal rahatsızlıktır. Bİyolojik ve tıbbi bir kökene dayanan, herhangibi bir kalp sıhhati sorunu yoktur. kişi olağan yaşantılara yönelik bedensel duyumları katastrofik (felaketleştirici) niyetlerle yorumlayıp, mesela çarpıntı sırasında kalp atışlarını bogazda hissetme, boguluyorum,öleceğim, aklımı kaybedeceğim, kalp krizi geçireceğim şeklide yorumlarla zayıf şemalarında eşlik ettiği (güçsüzüm,zayıfım) bilişsel çarpıtmalarla fizikî belirtilere yol açan ataklar yaşamasıdır.
Kişi öteki ataklarında olacağına yahut atakların neticeleriyla (kalp krizi geçirme, denetimini kaybetme, çıldırma) ilgili olarak kalıcı tasa yahut telaş duyar. Panik bozukluk hastaları atak geçirme tasasıyla toplumsal alanlarda geri çekilme( spor yapmama, arabayı kullanmama, sinemaya gitmeme vb.) yaşarlar. Bunların yanında güvenlik saglayıcı tedbirler alarak (hastaneye yakın yerlerde bulunma, daima tansiyon ölçtürme, telaş giderici ilaç alma) bu rahatsızlığın devam etmesine hizmet ederler, panik bozukluk kişinin hayatını zorlaştıran ve kısıtlayan önemli bir ruhsal rahatsızlıktır.
Teşhis ölçütleri kitabı DSM 5 e nazaran Panik bozukluk belirtileri şöyledir;
A. bir dahaleyen beklenmedik panik atakları. Bir panik atağı, dakikalar ortasında doruğa ulaşan ve o sırada aşağıdaki belirtilerden dördünün (ya da daha çoğunun) ortaya çıktığı, birden ağır bir kaygı ya da ağır bir içsel badirenin bastırdığı bir durumdur:
Not: bu biçimde bir durum, kişinin dingin ya da dertli olduğu bir durumda birden bastırabilir.
1. Çarpıntı, kalbin küt küt atması ya da kalp suratının artması.
2. Terleme.
3. Titreme ya da sarsılma.
4. Soluğun daraldığı ya da boğuluyor üzere olma duyumu.
5. Soluğun tıkandığı duyumu.
6. Göğüs ağrısı ya da göğüste sıkışma.
7. Bulantı ya da karın ağrısı.
8. Baş dönmesi, ayakta duramama, sersemlik ya da bayılacak üzere olma duyumu.
9. Titreme, üşüme, ürperme ya da ateş basması duyumu.
10. Uyuşmalar (duyumsuzluk ya da karıncalanma duyumları).
11. Gerçekdışılık (“derealizasyon”, gerçekdışı olma duyumu) ya da kendine yabancılaşma (“depersonalizasyon”, kendinden kopma duyumu).
12. Kontrolünü yitirme ya da “çıldırma” korkusu.
13. Mevt korkusu.
B. Ataklardan en az birinden daha sonra, aşağıdakilerden biri ya da her ikisi de bir ay (ya da daha uzun bir) müddetle olur:
1. Öteki panik ataklarının olacağı ya da bunların mümkün neticeleriyla (örn. denetimimi yitirme, kalp krizi geçirme, “çıldırma”) ilgili olarak daima bir dert duyma ya da tasalanma.
2. Ataklarla ilgili olarak, ahenk bozukluğuyla giden davranış değişiklikleri (örn. spor yapmaktan ya da tanıdık, bildik olmayan durumlardan kaçınma üzere panik atağı geçirmekten kaçınmak için tasarlanmış davranışlar) gösterme.
Panik Bozukluğun Tedavisi
APA ( amerikan psikoloji birliği) panik bozukluğun tedavisinde bilimsel olarak etkililiği kanıtlanmış terapi prosedürü olarak Bilişsel Davranışçı Terapiyi (BDT) önermektedir. Sıhhat ve klinik harikalık enstitüsü (NİCE guideline) panik bozukluk tedavisinde bilişsel davranışçı terapiyi birinci sıra tedavi usulü olarak önermektedir. Panik bozukluğun tedavisinde ilaçla tedavi seçeneği de mevcuttur, belirtilerin şiddetine göre ilaç+BDT halinde kombine tedavi uygulanması uygun olabilir. Bilimsel araştırmalar yalnızca ilaçla tedavi olan hastaların ilerde yeniden panik atak geçirme riskinin %60 olduğunu , buna karşılık bilişsel davranışçı terapi ile tedavi olan bireylerin %90 ı yeniden panik bozukluk yaşamadıklarını bildirmiştir. BDT tedavisi daha sonrasında panik atakların bir dahaleme mümkünlüğü çok düşüktür.
Bu rahatsızlığın bilişsel davraşçı psikoterapi ile tedavisi mümkündür. Panik bozukluk sorunu yaşayanların Bilişsel davranışçı sistemlerle çalışan bir klinik psikolog yada psikiyatri doktorundan yardım almalarını tavsiye ediyorum
Ali DEMİR
Uzm.Klinik Psikolog
Kişi öteki ataklarında olacağına yahut atakların neticeleriyla (kalp krizi geçirme, denetimini kaybetme, çıldırma) ilgili olarak kalıcı tasa yahut telaş duyar. Panik bozukluk hastaları atak geçirme tasasıyla toplumsal alanlarda geri çekilme( spor yapmama, arabayı kullanmama, sinemaya gitmeme vb.) yaşarlar. Bunların yanında güvenlik saglayıcı tedbirler alarak (hastaneye yakın yerlerde bulunma, daima tansiyon ölçtürme, telaş giderici ilaç alma) bu rahatsızlığın devam etmesine hizmet ederler, panik bozukluk kişinin hayatını zorlaştıran ve kısıtlayan önemli bir ruhsal rahatsızlıktır.
Teşhis ölçütleri kitabı DSM 5 e nazaran Panik bozukluk belirtileri şöyledir;
A. bir dahaleyen beklenmedik panik atakları. Bir panik atağı, dakikalar ortasında doruğa ulaşan ve o sırada aşağıdaki belirtilerden dördünün (ya da daha çoğunun) ortaya çıktığı, birden ağır bir kaygı ya da ağır bir içsel badirenin bastırdığı bir durumdur:
Not: bu biçimde bir durum, kişinin dingin ya da dertli olduğu bir durumda birden bastırabilir.
1. Çarpıntı, kalbin küt küt atması ya da kalp suratının artması.
2. Terleme.
3. Titreme ya da sarsılma.
4. Soluğun daraldığı ya da boğuluyor üzere olma duyumu.
5. Soluğun tıkandığı duyumu.
6. Göğüs ağrısı ya da göğüste sıkışma.
7. Bulantı ya da karın ağrısı.
8. Baş dönmesi, ayakta duramama, sersemlik ya da bayılacak üzere olma duyumu.
9. Titreme, üşüme, ürperme ya da ateş basması duyumu.
10. Uyuşmalar (duyumsuzluk ya da karıncalanma duyumları).
11. Gerçekdışılık (“derealizasyon”, gerçekdışı olma duyumu) ya da kendine yabancılaşma (“depersonalizasyon”, kendinden kopma duyumu).
12. Kontrolünü yitirme ya da “çıldırma” korkusu.
13. Mevt korkusu.
B. Ataklardan en az birinden daha sonra, aşağıdakilerden biri ya da her ikisi de bir ay (ya da daha uzun bir) müddetle olur:
1. Öteki panik ataklarının olacağı ya da bunların mümkün neticeleriyla (örn. denetimimi yitirme, kalp krizi geçirme, “çıldırma”) ilgili olarak daima bir dert duyma ya da tasalanma.
2. Ataklarla ilgili olarak, ahenk bozukluğuyla giden davranış değişiklikleri (örn. spor yapmaktan ya da tanıdık, bildik olmayan durumlardan kaçınma üzere panik atağı geçirmekten kaçınmak için tasarlanmış davranışlar) gösterme.
Panik Bozukluğun Tedavisi
APA ( amerikan psikoloji birliği) panik bozukluğun tedavisinde bilimsel olarak etkililiği kanıtlanmış terapi prosedürü olarak Bilişsel Davranışçı Terapiyi (BDT) önermektedir. Sıhhat ve klinik harikalık enstitüsü (NİCE guideline) panik bozukluk tedavisinde bilişsel davranışçı terapiyi birinci sıra tedavi usulü olarak önermektedir. Panik bozukluğun tedavisinde ilaçla tedavi seçeneği de mevcuttur, belirtilerin şiddetine göre ilaç+BDT halinde kombine tedavi uygulanması uygun olabilir. Bilimsel araştırmalar yalnızca ilaçla tedavi olan hastaların ilerde yeniden panik atak geçirme riskinin %60 olduğunu , buna karşılık bilişsel davranışçı terapi ile tedavi olan bireylerin %90 ı yeniden panik bozukluk yaşamadıklarını bildirmiştir. BDT tedavisi daha sonrasında panik atakların bir dahaleme mümkünlüğü çok düşüktür.
Bu rahatsızlığın bilişsel davraşçı psikoterapi ile tedavisi mümkündür. Panik bozukluk sorunu yaşayanların Bilişsel davranışçı sistemlerle çalışan bir klinik psikolog yada psikiyatri doktorundan yardım almalarını tavsiye ediyorum
Ali DEMİR
Uzm.Klinik Psikolog