Giriş
Günümüzde şiddet giderek artan ve önemli tehdit oluşturan bir olgu olarak karşımıza çıkabilmektedir. Şiddet biroldukca bilim kolu tarafınca açıklanmış bulunmasına karşın toplumsal ve tarihi süreçlerin değişiklik göstermesine bağlı olarak üzerinde uzmanlaşmış ortak bir tarif bulunmamaktadır. Kişiyi şiddete iten en tetikleyici hissin öfke olduğu kabul edilir. En dar manasıyla şiddet, kişinin kendi hedefleri doğrultusunda öteki bir şahısta fizikî olarak hasar oluşturmasıdır. Bu manasıyla şiddet, öfkenin davranışa bürünmesidir. Geniş perspektifte şiddet bireyde oluşan ruhsal hasarı da içerir. Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) şiddeti; bireyin kendisine, diğerine, makul bir topluluk yahut kümeye yönelik yaralama, vefat, fizikî ziyan, birtakım gelişim bozuklukları yahut mahrumluk ile sonuçlanabilen, tehdit ya da fizikî sıkıntı kullanma halinde tanımlamaktadır (Haskan, 2009;Özgür, Yörükoğlu ve Otomobilci, 2011 ).
Şiddet eğilimi insanın hayat döngüsünde kimi devirlerde farklı derecelerde ortaya çıkabilir. Ergenlik periyodu de bu ömür sürecinde şiddet eğiliminin artış gösterdiği periyotlardan biri olarak görülür. Ergenliğe giriş devrinin kesin bir yaşı olmamakla birlikte ortalama on iki yaş civarı ergenliğe giriş devri olarak kabul edilmektedir. Bu yaş devri ülkemizde ortaokul düzebir daha denk gelmektedir. Yapılan biroldukca araştırma okul ortamında bilhassa ergenlerin yol açtığı şiddetin önemli boyutlarda olduğunu gözler önüne sermektedir. Okullardaki kalabalık sınıf mevcudu, öğrencilerin boş vakit içinderını geçirebilecekleri alternatif seçeneklerin bulunmayışı ve akademik başarısızlık öğrencileri şiddete yönlendiren faktörler içinde sıralanabilir. Ayrıyeten anne baba içindeki sözel ve fizikî tartışmalar, ebeveynlerinin etrafındaki beşerlerle olan münasebetlerindeki saldırgan tavırları ve mesken ortamında fazlaca fazla şiddet içerikli uyaranlara maruz kalınması gençlerde saldırganlık davranışının oluşmasına yol açabilir. Aile yaşantısında bu çeşit davranışları sorun çözmenin bir yolu olarak öğrenen öğrenciler akranları içinde rastgele bir sorunla karşılaştıklarında aileden öğrendikleri bu olumsuz reaksiyonları daha fazla sergileme eğilimindedirler. Bu bağlamda düşünüldüğünde öğrencilerin yaşadıkları ortam, kendilerine örnek aldıkları bireyler, ailelerde görülen geçim külfeti üzere faktörler öğrencilerin şiddet eğilimlerini ve ötürüsıyla suça teşvik oranlarını etkileyebilir. Bilhassa ergenlik devrinin başlarındaki şiddet eğilimi; ana-babaya karşı gelme, kelam dinlememe, sorumluluklarını yerine getirmeme üzere karakteristik davranışlarla kendini gösterir (Avcı ve Yıldırım, 2014; Göldağ, 2015; Haksan ve Yıldırım, 2012; Özgür, Yörükoğlu ve Otomobilci, 2011).
Öfke sıklıkla şiddet eğilimine yer oluşturan bir faktör olarak bilinir. Bilhassa ergenlik devrinde kişinin hayatış olduğu öfkenin niçini yüksek oranda engellenme davranışı olduğu söylenebilir. Engellenme, kişinin gerçekleştirmek istediği rastgele bir şeyi gerçekleştirememesinden kaynaklanmaktadır. Kişi engellendiğinde saldırganlık davranışları daha fazlaca ortaya çıkar. Ergenlik devrinde bireylerin öğretmenleri ve akranları tarafınca engellenmesi okuldaki ilgilerinde şiddete başvurmalarına yol açabilir. Bu durum okul başarısına tesir ederek aile ile öbür bir çatışmaya sebep olur ve bu döngü içerisinde kalan birey daha fazla engellenmiş hisseder (Karataş, 2008).
Şiddet eğilimini etkileyen en değerli faktörlerden biri olarak da kişinin ortasında hayatış olduğu etraf gösterilebilir. Değişen etraf yapısı ile bireyin şiddet eğilimi içinde münasebet olduğu görülmüştür. Kentsel alanlarda yaşanan geçim telaşı, işsizlik, yüksek hizmet maliyetleri, ekonomik buhranlar üzere meselelerin varlığı bireylerin ruh sıhhatini olumsuz etkilemekte; bu durum şiddet eğilimini ve hata oranını artırmaktadır (Karasu, 2008). Bu tıp faktörler toplumsal sınıflar içinde ekonomik açıdan derin uçurumların oluşmasına sebep olarak şiddet eğilimini arttırmaktadır (Avcı ve Yıldırım, 2014).
Bu çalışmanın hedefi İstanbul vilayetine bağlı gelişmişlik seviyesi faklı iki ilçenin ortaokul öğrencilerinin şiddet eğilimlerinde farklılık olup olmadığını gözlemlemektir. Buna ek olarak öğrencilerin şiddet eğilimi aile gelir seviyesi, anne baba eğitim seviyesi ve gelecek hakkındaki niyetleri üzere bağımsız değişkenlerle incelenmiştir. Öğrencilerin yaşadığı toplumsal ortam temel değişkeni oluşturmaktadır.
Yöntem
Katılımcılar
Bu araştırmada örneklem kümeleri İstanbul ilinin 2 farklı ilçesi olan Kadıköy ve Sultangazi devlet okullarındaki 6, 7 ve 8. sınıf ortaokul öğrencilerinden oluşmaktadır. Araştırmaya katılan toplam öğrenci sayısı 234 olup bu öğrencilerden 114’ü (%48,7) Kadıköy ilçesinde, 120’si (%51,3) Sultangazi ilçesinde eğitim görmektedir. Çalışmaya katılan öğrencilerden 112’si (%47,9) kız, 122’si (%52,1) erkek olup bu öğrencilerden 68’i (%29,1) 6.sınıf, 92’si (%39,3) 7.sınıf ve 74’ü (%31,6) 8. sınıftır. Öğrencilerden 95’i (%40,6) aile gelir seviyesini yeterli, 134’ü (%57,3) orta ve 5’i (%2,1) makus olduğunu belirtmiştir. Çalışmaya katılan öğrencilerden 12’si (%5,1) annesinin eğitiminin olmadığını, 81’i (%34,6) ilkokul mezunu, 43’ü (%18,4) ortaokul mezunu, 58’i (%25,2) lise mezunu ve 39’u (%16,7) üniversite mezunu olduğunu belirtirken 5’i (%2,1)’babasının eğitiminin olmadığını, 53’ü (%22,6) ilkokul, 70’i (%28,8) ortaokul, 66’sı (%28,2) lise ve 40’ı (%17,1) üniversite mezunu olduğunu belirtmiştir.
Araç- Gereç
Yapılan araştırmada şahsi bilgi formu ve Şiddet Eğilimi Ölçeği (ŞEÖ) kullanılmıştır. Ölçekteki 20 soru 4’lü likert tipi (1) ‘’hiç uygun değil’’ den, …, (4) ‘’fazlaca uygun’’ a değişen puanlama sistemi uygulanarak yapılmaktadır. Ölçekten elde edilecek en yüksek puan 80, en düşük puan 1’dir. Yüksek puan; öğrencilerin saldırganlık ve şiddet eğilimlerinin fazla olduğunu göstermektedir. Öğrencilerin ölçekten aldıkları puanlara göre 1-20 ortası puan ‘’fazlaca az ‘’, 21-40 ortası puan ‘’az’’, 41-60 ortası puan ‘’fazla’’ ve 61-80 ortası puan ‘’oldukça fazla’’ şiddet eğilimi olarak kıymetlendirilmektedir.
Uygulama
Araştırmaya katılan Kadıköy ve Sultangazi ilçesi devlet okullarındaki öğrencilere 9 sorudan oluşan şahsi bilgi formu ve 20 sorudan oluşan Şiddet Eğilimi Ölçeği ders saatleri içerisinde verilip öğrencilerden bu anketi cevaplamaları istenmiştir. Öğrencilere verilen anketleri doldururken rastgele bir süre kısıtlamasına gidilmemiştir. Araştırma okulların birinci yarıyıl periyodunda uygulanmıştır.
Verilerin Analizi
Verilerin tahlilinde birinci vakit içinderda öğrencilerin yaşadıkları yerlerin şiddet eğilimine tesiri olup olmadığını incelemek için bağımsız örnek t-testi tahlili yapılmıştır. Cinsiyetin ve şahsi odaya sahip olup olmama durumunun incelenmesinde de bağımsız örnek t-testi tahlili kullanılmıştır. Son olarak sınıf seviyeleri, aile gelir seviyeleri, gelecek hakkındaki niyetleri, kardeş sayısı ve anne-baba eğitim durumlarının şiddet eğilimine etkisinin incelenmesi için de tek taraflı varyans tahlili (ANOVA) yapılmıştır.
Tablo 1. Şiddet eğilimi ölçeği toplam puanının yaşanılan yer değişkeni açısından bağımsız örnek t-testi tahlili ile karşılaştırılması.
Öğrencilerin nerede yaşadıklarına nazaran belirlenen iki kümenin şiddet eğilimi toplam puan ortalamaları içinde istatistiksel olarak manalı bir farklılık vardır; t(232)= 1,978; pp>
Tablo 2. Şiddet eğilimi ölçeği toplam puanının cinsiyet ve şahsi odaya sahip olma durumu değişkenleri açısından bağımsız örnek t-testi tahlili ile karşılaştırılması.
Kız ve erkek öğrencilerin şiddet eğilimi toplam puan ortalamaları içinde istatistiksel olarak manalı bir farklılık yoktur; t(232)=-1,433; p>0,05. Öğrencilerin şahsi odaya sahip olma durumuna nazaran belirlenen 2 kümenin şiddet eğilimi toplam puanı ortalamaları içinde manalı bir farklılık yoktur; t(231)=-1,682; p>0,05 (Bk. Tablo 2).
Tablo 3. Şiddet eğilimi toplam puanının öğrencinin tahsil gördüğü sınıf seviyesi, aile gelir seviyesi, gelecek fikri, kardeş sayısı, anne eğitim seviyesi ve baba eğitim seviyesi açısından tek istikametli varyans tahlili (ANOVA) ile karşılaştırılması.
Öğrencilerin tahsil gördükleri sınıf seviyelerine bakılırsa belirlenen üç kümenin şiddet eğilimi toplam puan ortalamaları içinde istatistiksel olarak manalı bir farklılık vardır; F(2,231)=3,891; p0,05. Öğrencilerin kardeş sayısına göre belirlenen dört kümenin şiddet eğilimi toplam puan ortalamaları içinde istatistiksel olarak manalı bir farklılık vardır; F(3,230)= 2,955; p0,05. Öğrencilerin babalarının eğitim seviyelerine nazaran belirlenen beş kümenin şiddet eğilimi toplam puan ortalamaları içinde istatistiksel olarak manalı bir farklılık yoktur; F(4,229)= 2,143; p>0,05 (Bk. Tablo 3).
Tartışma
gençlerde şiddet eğilimi bir epey faktörden etkilenmektedir. Yapılan araştırmada ilçelerin farklı gelişmişlik seviyeleri, öğrencilerin kaçıncı sınıfta oldukları, sahip oldukları kardeş sayısı ve aile gelir seviyelerinin şiddet eğilimlerini etkilediğini göstermiştir. Literatür incelendiğinde Otomobilci ve ark. (2011) tarafınca yapılan bir çalışmada ailenin gelir seviyesi arttıkça öğrencilerin şiddet eğilimi puan ortalamalarının da arttığı bulunmuş lakin bu çalışmada ailenin gelir seviyesi arttıkça şiddet eğilimi puan ortalamaları azalmıştır. bir daha tıpkı araştırma da öğrencilerin ailelerinin gelir seviyesi arttıkça şiddet eğilim puan ortalamalarında da artış görülmüştür, bu çalışmada ise ailelerin gelir seviyesi artıkça şiddet eğilim puan ortalamaları azalmıştır bu bulgu ailelerde yaşanan ekonomik sorunların şiddet eğilimine niye olduğu görüşüyle örtüşmektedir.
Yapılan araştırmada öğrencinin cinsiyeti, anne ve babanın eğitim seviyesi, gelecek hakkındaki niyeti, şahsi odanın varlığı şiddet eğilimi üzerinde rastgele bir tesir yaratmamıştır. (Arabacı ve ark., 2011) lise öğrencilerinde şiddet eğiliminin cinsiyet üstündeki tesirini araştırmış adamların bayanlara bakılırsa şiddet eğiliminin daha fazla olduğunu gözlemlemiştir.
Gelecekte buna misal bir araştırmada gelişmişlik seviyeleri farklı olan ilçelerin sayıları artırılarak daha kapsamlı bulgular elde edilebilir. Bu çalışmada ailelerin gelir seviyeleri âlâ, orta ve makus olarak belirtilmiş, bu da öğrenciler için bir belirsizlik oluşturabileceğinden yapılacak öbür bir çalışmada ailelerin gelir seviyeleri belli standartlara uygun fiyat aralığı belirlenerek yapılabilir. Bunlara ek olarak anne ve babanın çalışıp çalışmaması, okullardaki sınıf mevcudu, öğretmenlerin öğrencilere karşı olan tavır ve davranışları, rehberlik servisinin etkin olarak çalışma durumu göz önünde bulundurularak çalışma yinelanabilir.
Kaynaklar
Avcı, Ö. ve Yıldırım, İ. (2014). gençlerde Şiddet Eğilimi, Yalnızlık ve Toplumsal Takviye. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 157-168.
Ayan, S.(2007) Aile İçinde Şiddete Uğrayan Çocukların Saldırganlık Eğilimleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi2007, (8),206-214.
Balkıs, M., Buluş, M. ve Duru, E. (2005). Şiddete Yönelik Tavırların Özyeterlik, Medya, Şiddete Yönelik İnanç, Arkadaş Kümesi ve Okula Bağlılık Duygusu İle Bağlantısı. Ege Eğitim Mecmuası 2005, (6)2, 81-87.
Göldağ, B. (2015). Öğrencilerin Şiddet Eğilimi Seviyeleri ve Bedel Algıları. TÜBAV Bilim Dergisi, 8(4), 1-15.
Haskan, Ö. (2009). gençlerde Şiddet Eğilimi, Yalnızlık ve Toplumsal Takviye. Hacettepe Üniversitesi Toplumsal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Kolu Ruhsal İstişare Ve Rehberlik Bilim Kolu, 1-9.
Haskan, Ö. ve Yıldırım, İ. (2012). Şiddet Eğilimi Ölçeğinin Geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 37(163), 165-177.
Özgür, G., Yörükoğlu, G. ve Otomobilci, L. (2011). Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(2), 553-60.
Günümüzde şiddet giderek artan ve önemli tehdit oluşturan bir olgu olarak karşımıza çıkabilmektedir. Şiddet biroldukca bilim kolu tarafınca açıklanmış bulunmasına karşın toplumsal ve tarihi süreçlerin değişiklik göstermesine bağlı olarak üzerinde uzmanlaşmış ortak bir tarif bulunmamaktadır. Kişiyi şiddete iten en tetikleyici hissin öfke olduğu kabul edilir. En dar manasıyla şiddet, kişinin kendi hedefleri doğrultusunda öteki bir şahısta fizikî olarak hasar oluşturmasıdır. Bu manasıyla şiddet, öfkenin davranışa bürünmesidir. Geniş perspektifte şiddet bireyde oluşan ruhsal hasarı da içerir. Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) şiddeti; bireyin kendisine, diğerine, makul bir topluluk yahut kümeye yönelik yaralama, vefat, fizikî ziyan, birtakım gelişim bozuklukları yahut mahrumluk ile sonuçlanabilen, tehdit ya da fizikî sıkıntı kullanma halinde tanımlamaktadır (Haskan, 2009;Özgür, Yörükoğlu ve Otomobilci, 2011 ).
Şiddet eğilimi insanın hayat döngüsünde kimi devirlerde farklı derecelerde ortaya çıkabilir. Ergenlik periyodu de bu ömür sürecinde şiddet eğiliminin artış gösterdiği periyotlardan biri olarak görülür. Ergenliğe giriş devrinin kesin bir yaşı olmamakla birlikte ortalama on iki yaş civarı ergenliğe giriş devri olarak kabul edilmektedir. Bu yaş devri ülkemizde ortaokul düzebir daha denk gelmektedir. Yapılan biroldukca araştırma okul ortamında bilhassa ergenlerin yol açtığı şiddetin önemli boyutlarda olduğunu gözler önüne sermektedir. Okullardaki kalabalık sınıf mevcudu, öğrencilerin boş vakit içinderını geçirebilecekleri alternatif seçeneklerin bulunmayışı ve akademik başarısızlık öğrencileri şiddete yönlendiren faktörler içinde sıralanabilir. Ayrıyeten anne baba içindeki sözel ve fizikî tartışmalar, ebeveynlerinin etrafındaki beşerlerle olan münasebetlerindeki saldırgan tavırları ve mesken ortamında fazlaca fazla şiddet içerikli uyaranlara maruz kalınması gençlerde saldırganlık davranışının oluşmasına yol açabilir. Aile yaşantısında bu çeşit davranışları sorun çözmenin bir yolu olarak öğrenen öğrenciler akranları içinde rastgele bir sorunla karşılaştıklarında aileden öğrendikleri bu olumsuz reaksiyonları daha fazla sergileme eğilimindedirler. Bu bağlamda düşünüldüğünde öğrencilerin yaşadıkları ortam, kendilerine örnek aldıkları bireyler, ailelerde görülen geçim külfeti üzere faktörler öğrencilerin şiddet eğilimlerini ve ötürüsıyla suça teşvik oranlarını etkileyebilir. Bilhassa ergenlik devrinin başlarındaki şiddet eğilimi; ana-babaya karşı gelme, kelam dinlememe, sorumluluklarını yerine getirmeme üzere karakteristik davranışlarla kendini gösterir (Avcı ve Yıldırım, 2014; Göldağ, 2015; Haksan ve Yıldırım, 2012; Özgür, Yörükoğlu ve Otomobilci, 2011).
Öfke sıklıkla şiddet eğilimine yer oluşturan bir faktör olarak bilinir. Bilhassa ergenlik devrinde kişinin hayatış olduğu öfkenin niçini yüksek oranda engellenme davranışı olduğu söylenebilir. Engellenme, kişinin gerçekleştirmek istediği rastgele bir şeyi gerçekleştirememesinden kaynaklanmaktadır. Kişi engellendiğinde saldırganlık davranışları daha fazlaca ortaya çıkar. Ergenlik devrinde bireylerin öğretmenleri ve akranları tarafınca engellenmesi okuldaki ilgilerinde şiddete başvurmalarına yol açabilir. Bu durum okul başarısına tesir ederek aile ile öbür bir çatışmaya sebep olur ve bu döngü içerisinde kalan birey daha fazla engellenmiş hisseder (Karataş, 2008).
Şiddet eğilimini etkileyen en değerli faktörlerden biri olarak da kişinin ortasında hayatış olduğu etraf gösterilebilir. Değişen etraf yapısı ile bireyin şiddet eğilimi içinde münasebet olduğu görülmüştür. Kentsel alanlarda yaşanan geçim telaşı, işsizlik, yüksek hizmet maliyetleri, ekonomik buhranlar üzere meselelerin varlığı bireylerin ruh sıhhatini olumsuz etkilemekte; bu durum şiddet eğilimini ve hata oranını artırmaktadır (Karasu, 2008). Bu tıp faktörler toplumsal sınıflar içinde ekonomik açıdan derin uçurumların oluşmasına sebep olarak şiddet eğilimini arttırmaktadır (Avcı ve Yıldırım, 2014).
Bu çalışmanın hedefi İstanbul vilayetine bağlı gelişmişlik seviyesi faklı iki ilçenin ortaokul öğrencilerinin şiddet eğilimlerinde farklılık olup olmadığını gözlemlemektir. Buna ek olarak öğrencilerin şiddet eğilimi aile gelir seviyesi, anne baba eğitim seviyesi ve gelecek hakkındaki niyetleri üzere bağımsız değişkenlerle incelenmiştir. Öğrencilerin yaşadığı toplumsal ortam temel değişkeni oluşturmaktadır.
Yöntem
Katılımcılar
Bu araştırmada örneklem kümeleri İstanbul ilinin 2 farklı ilçesi olan Kadıköy ve Sultangazi devlet okullarındaki 6, 7 ve 8. sınıf ortaokul öğrencilerinden oluşmaktadır. Araştırmaya katılan toplam öğrenci sayısı 234 olup bu öğrencilerden 114’ü (%48,7) Kadıköy ilçesinde, 120’si (%51,3) Sultangazi ilçesinde eğitim görmektedir. Çalışmaya katılan öğrencilerden 112’si (%47,9) kız, 122’si (%52,1) erkek olup bu öğrencilerden 68’i (%29,1) 6.sınıf, 92’si (%39,3) 7.sınıf ve 74’ü (%31,6) 8. sınıftır. Öğrencilerden 95’i (%40,6) aile gelir seviyesini yeterli, 134’ü (%57,3) orta ve 5’i (%2,1) makus olduğunu belirtmiştir. Çalışmaya katılan öğrencilerden 12’si (%5,1) annesinin eğitiminin olmadığını, 81’i (%34,6) ilkokul mezunu, 43’ü (%18,4) ortaokul mezunu, 58’i (%25,2) lise mezunu ve 39’u (%16,7) üniversite mezunu olduğunu belirtirken 5’i (%2,1)’babasının eğitiminin olmadığını, 53’ü (%22,6) ilkokul, 70’i (%28,8) ortaokul, 66’sı (%28,2) lise ve 40’ı (%17,1) üniversite mezunu olduğunu belirtmiştir.
Araç- Gereç
Yapılan araştırmada şahsi bilgi formu ve Şiddet Eğilimi Ölçeği (ŞEÖ) kullanılmıştır. Ölçekteki 20 soru 4’lü likert tipi (1) ‘’hiç uygun değil’’ den, …, (4) ‘’fazlaca uygun’’ a değişen puanlama sistemi uygulanarak yapılmaktadır. Ölçekten elde edilecek en yüksek puan 80, en düşük puan 1’dir. Yüksek puan; öğrencilerin saldırganlık ve şiddet eğilimlerinin fazla olduğunu göstermektedir. Öğrencilerin ölçekten aldıkları puanlara göre 1-20 ortası puan ‘’fazlaca az ‘’, 21-40 ortası puan ‘’az’’, 41-60 ortası puan ‘’fazla’’ ve 61-80 ortası puan ‘’oldukça fazla’’ şiddet eğilimi olarak kıymetlendirilmektedir.
Uygulama
Araştırmaya katılan Kadıköy ve Sultangazi ilçesi devlet okullarındaki öğrencilere 9 sorudan oluşan şahsi bilgi formu ve 20 sorudan oluşan Şiddet Eğilimi Ölçeği ders saatleri içerisinde verilip öğrencilerden bu anketi cevaplamaları istenmiştir. Öğrencilere verilen anketleri doldururken rastgele bir süre kısıtlamasına gidilmemiştir. Araştırma okulların birinci yarıyıl periyodunda uygulanmıştır.
Verilerin Analizi
Verilerin tahlilinde birinci vakit içinderda öğrencilerin yaşadıkları yerlerin şiddet eğilimine tesiri olup olmadığını incelemek için bağımsız örnek t-testi tahlili yapılmıştır. Cinsiyetin ve şahsi odaya sahip olup olmama durumunun incelenmesinde de bağımsız örnek t-testi tahlili kullanılmıştır. Son olarak sınıf seviyeleri, aile gelir seviyeleri, gelecek hakkındaki niyetleri, kardeş sayısı ve anne-baba eğitim durumlarının şiddet eğilimine etkisinin incelenmesi için de tek taraflı varyans tahlili (ANOVA) yapılmıştır.
Tablo 1. Şiddet eğilimi ölçeği toplam puanının yaşanılan yer değişkeni açısından bağımsız örnek t-testi tahlili ile karşılaştırılması.
| Toplam puan | Yaşanılan yer | Kişi sayısı | Ortalama | Standart sapma | t | Serbestlik derecesi | p |
| Şiddet eğilimi ölçeği puanı | Sultangazi | 120 | 42,00 | 9,75 | 1,98 | 232 | 0,49 |
| Kadıköy | 114 | 39,58 | 8,93 |
Öğrencilerin nerede yaşadıklarına nazaran belirlenen iki kümenin şiddet eğilimi toplam puan ortalamaları içinde istatistiksel olarak manalı bir farklılık vardır; t(232)= 1,978; pp>
Tablo 2. Şiddet eğilimi ölçeği toplam puanının cinsiyet ve şahsi odaya sahip olma durumu değişkenleri açısından bağımsız örnek t-testi tahlili ile karşılaştırılması.
| Toplam puan | Değişken | Kategoriler | Kişi sayısı | Ortalama | Standart sapma | t | Serbestlik derecesi | p |
| Şiddet eğilimi ölçeği puanı | Cinsiyet | Kız | 112 | 39,90 | 9,99 | -1,43 | 232 | 0,15 |
| Erkek | 122 | 41,66 | 8,81 | |||||
| şahsi odaya sahip olma durumu | Evet | 169 | 40,20 | 8,96 | -1,68 | 231 | 0,09 | |
| Hayır | 64 | 42,52 | 10,48 |
Kız ve erkek öğrencilerin şiddet eğilimi toplam puan ortalamaları içinde istatistiksel olarak manalı bir farklılık yoktur; t(232)=-1,433; p>0,05. Öğrencilerin şahsi odaya sahip olma durumuna nazaran belirlenen 2 kümenin şiddet eğilimi toplam puanı ortalamaları içinde manalı bir farklılık yoktur; t(231)=-1,682; p>0,05 (Bk. Tablo 2).
Tablo 3. Şiddet eğilimi toplam puanının öğrencinin tahsil gördüğü sınıf seviyesi, aile gelir seviyesi, gelecek fikri, kardeş sayısı, anne eğitim seviyesi ve baba eğitim seviyesi açısından tek istikametli varyans tahlili (ANOVA) ile karşılaştırılması.
| Toplam Puan | Sınıf düzeyi | Kişi sayısı | Ortalama | Standart sapma | F | p |
| Şiddet eğilimi ölçeği puanı | 6.Sınıf | 68 | 38,41 | 9,77 | 3,891 | 0,022 |
| 7.Sınıf | 92 | 41,05 | 9,07 | |||
| 8.Sınıf | 74 | 42,74 | 9,14 | |||
| Toplam | 234 | 40,82 | 9,42 | |||
| Ailenin gelir düzeyi | Kişi sayısı | Ortalama | Standart sapma | F | p | |
| İyi | 95 | 38,73 | 8,58 | 4,825 | 0,009 | |
| Orta | 134 | 42,07 | 9,66 | |||
| Kötü | 5 | 47,20 | 11,23 | |||
| Toplam | 234 | 40,82 | 9,42 | |||
| Gelecek düşüncesi | Kişi sayısı | Ortalama | Standart sapma | F | p | |
| Şimdikinden daha iyi | 162 | 40,60 | 9,74 | 1,032 | 0,379 | |
| Şimdikinden farklı değil | 10 | 36,70 | 7,78 | |||
| Şimdikinden daha kötü | 3 | 41,00 | 9,54 | |||
| Fikrim Yok | 59 | 42,10 | 8,71 | |||
| Toplam | 234 | 40,82 | 9,42 | |||
| Kardeş sayısı | Kişi sayısı | Ortalama | Standart sapma | F | p | |
| Yok | 32 | 36,63 | 8,918 | 2,955 | 0,033 | |
| 1 | 43 | 42,60 | 8,438 | |||
| 2 | 94 | 41,63 | 9,821 | |||
| 3 ve daha fazla | 65 | 40,54 | 9,240 | |||
| Toplam | 234 | 40,82 | 9,416 | |||
| Anne eğitim düzeyi | Kişi sayısı | Ortalama | Standart sapma | F | p | |
| Yok | 12 | 41,25 | 8,97 | 0,792 | 0,531 | |
| İlkokul | 81 | 41,14 | 10,01 | |||
| Ortaokul | 43 | 41,98 | 9,35 | |||
| Lise | 59 | 41,00 | 7,96 | |||
| Üniversite | 39 | 38,49 | 10,43 | |||
| Toplam | 234 | 40,82 | 9,42 | |||
| Baba eğitim düzeyi | Kişi sayısı | Ortalama | Standart sapma | F | p | |
| Yok | 5 | 47,60 | 5,13 | 2,143 | 0,076 | |
| İlkokul | 53 | 41,66 | 9,89 | |||
| Ortaokul | 70 | 41,20 | 9,43 | |||
| Lise | 66 | 41,27 | 9,65 | |||
| Üniversite | 40 | 37,45 | 8,06 | |||
| Toplam | 234 | 40,82 | 9,42 |
Öğrencilerin tahsil gördükleri sınıf seviyelerine bakılırsa belirlenen üç kümenin şiddet eğilimi toplam puan ortalamaları içinde istatistiksel olarak manalı bir farklılık vardır; F(2,231)=3,891; p0,05. Öğrencilerin kardeş sayısına göre belirlenen dört kümenin şiddet eğilimi toplam puan ortalamaları içinde istatistiksel olarak manalı bir farklılık vardır; F(3,230)= 2,955; p0,05. Öğrencilerin babalarının eğitim seviyelerine nazaran belirlenen beş kümenin şiddet eğilimi toplam puan ortalamaları içinde istatistiksel olarak manalı bir farklılık yoktur; F(4,229)= 2,143; p>0,05 (Bk. Tablo 3).
Tartışma
gençlerde şiddet eğilimi bir epey faktörden etkilenmektedir. Yapılan araştırmada ilçelerin farklı gelişmişlik seviyeleri, öğrencilerin kaçıncı sınıfta oldukları, sahip oldukları kardeş sayısı ve aile gelir seviyelerinin şiddet eğilimlerini etkilediğini göstermiştir. Literatür incelendiğinde Otomobilci ve ark. (2011) tarafınca yapılan bir çalışmada ailenin gelir seviyesi arttıkça öğrencilerin şiddet eğilimi puan ortalamalarının da arttığı bulunmuş lakin bu çalışmada ailenin gelir seviyesi arttıkça şiddet eğilimi puan ortalamaları azalmıştır. bir daha tıpkı araştırma da öğrencilerin ailelerinin gelir seviyesi arttıkça şiddet eğilim puan ortalamalarında da artış görülmüştür, bu çalışmada ise ailelerin gelir seviyesi artıkça şiddet eğilim puan ortalamaları azalmıştır bu bulgu ailelerde yaşanan ekonomik sorunların şiddet eğilimine niye olduğu görüşüyle örtüşmektedir.
Yapılan araştırmada öğrencinin cinsiyeti, anne ve babanın eğitim seviyesi, gelecek hakkındaki niyeti, şahsi odanın varlığı şiddet eğilimi üzerinde rastgele bir tesir yaratmamıştır. (Arabacı ve ark., 2011) lise öğrencilerinde şiddet eğiliminin cinsiyet üstündeki tesirini araştırmış adamların bayanlara bakılırsa şiddet eğiliminin daha fazla olduğunu gözlemlemiştir.
Gelecekte buna misal bir araştırmada gelişmişlik seviyeleri farklı olan ilçelerin sayıları artırılarak daha kapsamlı bulgular elde edilebilir. Bu çalışmada ailelerin gelir seviyeleri âlâ, orta ve makus olarak belirtilmiş, bu da öğrenciler için bir belirsizlik oluşturabileceğinden yapılacak öbür bir çalışmada ailelerin gelir seviyeleri belli standartlara uygun fiyat aralığı belirlenerek yapılabilir. Bunlara ek olarak anne ve babanın çalışıp çalışmaması, okullardaki sınıf mevcudu, öğretmenlerin öğrencilere karşı olan tavır ve davranışları, rehberlik servisinin etkin olarak çalışma durumu göz önünde bulundurularak çalışma yinelanabilir.
Kaynaklar
Avcı, Ö. ve Yıldırım, İ. (2014). gençlerde Şiddet Eğilimi, Yalnızlık ve Toplumsal Takviye. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(1), 157-168.
Ayan, S.(2007) Aile İçinde Şiddete Uğrayan Çocukların Saldırganlık Eğilimleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi2007, (8),206-214.
Balkıs, M., Buluş, M. ve Duru, E. (2005). Şiddete Yönelik Tavırların Özyeterlik, Medya, Şiddete Yönelik İnanç, Arkadaş Kümesi ve Okula Bağlılık Duygusu İle Bağlantısı. Ege Eğitim Mecmuası 2005, (6)2, 81-87.
Göldağ, B. (2015). Öğrencilerin Şiddet Eğilimi Seviyeleri ve Bedel Algıları. TÜBAV Bilim Dergisi, 8(4), 1-15.
Haskan, Ö. (2009). gençlerde Şiddet Eğilimi, Yalnızlık ve Toplumsal Takviye. Hacettepe Üniversitesi Toplumsal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Kolu Ruhsal İstişare Ve Rehberlik Bilim Kolu, 1-9.
Haskan, Ö. ve Yıldırım, İ. (2012). Şiddet Eğilimi Ölçeğinin Geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 37(163), 165-177.
Özgür, G., Yörükoğlu, G. ve Otomobilci, L. (2011). Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(2), 553-60.