Lenfatik sirkülasyonun doğuştan yahut daha sonradan gelişen niçinlerle bozulması kararı, proteinden varlıklı sıvının birikimi olarak tanımlanabilir. Örneğin, göğüs kanseri cerrahisi daha sonrası koltuk altı lenf bezlerinin çıkarılması kararında ortaya çıkan en külfet verici komplikasyonlardan biridir.
LENFÖDEM yol açar?
Lenfödem, rastgele bir kanser tipinde, cerrahi yahut radyoterapi (ışın tedavisi) daha sonrası gelişebilir. Lakin bilhassa göğüs, prostat ve alt karın bölge kanserleri daha sonrası gelişir. Kola darbe, sıyrık-kesik, böcek ısırığı ve infeksiyon üzere küçük faydalanmalar lenfödeme niye olabilir.
Lenfödem altta yatan niçine bağlı olarak primer ve sekonder olabilir.
Primer Lenfödem: Lenfatik sistemdeki gelişimsel anormallikler kararında ortaya çıkar, doğuştan yahut kalıtsal olabilir.
* Cerrahiden daha sonrasında yavaşça şişlik görülebilir. Şişlik süratli bir biçimde düzgünleşir.
* Cerrahi-radyoterapiden 6-8 hafta daha sonra gelişen tip, daha yavaş güzelleşir.
* En yaygın olan, aylar ya da yıllar ortasında yavaş gelişen tiptir.
Lenf bezlerinin cerrahi olarak çıkarılması risk artışına yol açar. Unutulmaması gereken nokta; koltuk altı bezinden yapılan biyopsi (sentinel nod biyopsi) ile tedavi planlanmış olsa bile şişme riski vardır. Radyoterapi sırasında şişlik olabilir yahut olan şişlik artabilir.
BELİRTİLERİ NELERDİR?
Kolda sıkışma ya da dolgunluk hissi, ağrı, yük, karıncalanma, şişlik ve kızarıklık, kol, el ve el bileğinde hareket zorluğu, saat, yüzük ya da bileziğin sıkması, deride gerginlik hissi, buna bağlı meşakkat ve huzursuzluk.
Yavaş yavaş şiştiğinde ölçüm yapılmadıkça, hasta, hasta yakınları yahut hekim tarafınca fark edilmeyebilir. Gözle fark edildiğinde çap farkı tedavi edilmesi gereken seviyeye gelmiş olabilir.
LENFÖDEM TEDAVİSİ NASIL OLMALI?
Fizik tedavi hekiminiz tarafınca planlanan tedaviye ahenk, tedavi muvaffakiyetini tesirler. Tedavi kimi vakit 1 haftadan kısa, kimi vakit 1 aydan uzun sürebilir. Yanlışsız uygulama yapılmazsa muvaffakiyet sağlanamaz.
Tedavide gaye, şişliği indirmek ve yeniden oluşmasını önlemeye çalışmaktır.
1. Hakikat cilt bakımı (kola uygun nemlendirici aşağıdan üst tek tarafta uygulanmalıdır, cilt kuru olmamalıdır) (2 sefer /gün)
2. Kendi kendine masaj ve elle yapılan lenf drenajı (bu bahiste eğitim almış, tecrübeli şahıslarca uygulanmalıdır, size sıradan formu öğretilebilir. Tecrübesiz bireylere lütfen yaptırmayın, şişliğiniz artabilir!)
3. Basınç kolluğu /bandajlama (egzersizler sırasında kesinlikle kullanılmalı)
Çap farkı fazla ise (iki kol içinde 2- 2.5 cm) bandaj tedavisi başlanır. Yapılan bandaj tedavisi ve kullanılan materyal özelliklidir. Kısa germeli bandaj ile fazlaca katlı bir uygulama yapılır. Tecrübeli fizik tedavi ve rehabilitasyon tabibi tarafınca yapılmalıdır. Çap farklı istenen hudutlara indiğinde, basınç kolluğuna geçilir. Hasta yakınlarına bandajlama öğretilebilir.
4. Basınç pompaları
5. Egzersizler
Tedavide tabip tarafınca ölçülen kol çapı kıymetlidir. Çap farklarına nazaran bu tedavilerin hepsi yahut birkaçı uygulanır.
LENFÖDEM yol açar?
Lenfödem, rastgele bir kanser tipinde, cerrahi yahut radyoterapi (ışın tedavisi) daha sonrası gelişebilir. Lakin bilhassa göğüs, prostat ve alt karın bölge kanserleri daha sonrası gelişir. Kola darbe, sıyrık-kesik, böcek ısırığı ve infeksiyon üzere küçük faydalanmalar lenfödeme niye olabilir.
Lenfödem altta yatan niçine bağlı olarak primer ve sekonder olabilir.
Primer Lenfödem: Lenfatik sistemdeki gelişimsel anormallikler kararında ortaya çıkar, doğuştan yahut kalıtsal olabilir.
Herediter (Kalıtımsal) Lenfödem Tıp1A (Milroy Hastalığı): Lenf damarların anne karnında gelişimsel anomalisine bağlı olarak hayatın birinci 2 yılında ortaya çıkar. çoğunlukla bedenin alt kısmı etkilenir ve çift taraflı tutulum vardır, intestinal lenfanjiektazi ve kolestazis eşlik edebilir. Ödem çoklukla ayak sırtındadır. Erkeklerde hidrosel (testis torbasında şişme)
Herediter (Kalıtımsal) Lenfödem Tip2 Prekoks (Meige Hastalığı): Primer lenfödemin %65-80’ini oluşturur. Bayanlar daha fazla etkilenir. Klinik tablo 35 yaştan evvel ve sıklıkla ergenlikte ortaya çıkar.
Lenfödem Tarda: 35 yaştan daha sonra ortaya çıkar. Lenfatik valv disfonksiyonu (lenfatik kapak bozukluğu) vardır. Primer lenfödem olgularının %10’unu oluşturur.
Filariazis: Güney bölümlerde görülen endemik bir hastalıktır. Sivrisinekler tarafınca taşınan larvalarla sineğin insanı sokması ile lenfatik sisteme geçer. Lenfatik filariaziste daha epey bedenin alt kısmı, göğüs ve dış genital organlar etkilenir. Bedenin kısımlarında ileri derecede artarak, ağrı ve hareketsizliğe niye olur.
Meme Kanseri ile Bağlantılı Lenfödem: Göğüs kanseri ile bağlantılı lenfödemde koltukaltı lenf bezlerinin çıkarılması, radyoterapi, beden kütle indeksi (VKİ) yüksek olması ve ileri yaş risk faktörüdür.
Evre 0 (Subklinik Evre): Hasta cerrahi ya da travma geçirmiş ve çabucak hemen lenfödem başlamamıştır fakat lenfödem riski altındadır. Klinik olarak şişlik yoktur fakat hasta yük hissi tanımlayabilir.
Evre 1 (Reversibl Evre): Bu evrede şişlik klinik olarak ortaya çıkar. Şişlik çabucak hemen yumuşaktır, çukurlaşma olumludur ve çabucak hemen sertleşme yoktur. Lenfödemli uzuvdaki şişlik; aşağı- üst hareket ettirerek yahut gece dinlenme daha sonrası sabah azalır. Bu evrede uygun ve vaktinde tedavi uygulanırsa uzvu olağan boyutlara getirmek mümkündür.
Evre 2 (Spontan İversibl Evre): Bu evrede doku büyümesi ve sertleşmesi başlar. vakit içinde doku sertleşir, çukurlaşma zorlaşır ve Stemmer işareti müspettir. (Stemmer belirtisinde, parmaklar hizasında deri iki parmakla tutulup kaldırılmaya çalışıldığında derinin kakmaması durumu) Bu evrede volüm artışıyla bir arada bölgesel bağışıklık müdafaa düzenekleri bozulmaya başlar ve lenfanjit, selülit üzere enfeksiyonlar sık görülür.
Evre 3 (Lenfostatik Elenfantiazis): Lenfatik ödem volümünde artma ve doku değişiklikleri olur. Bağ doku hücrelerinin büyümesi, kollajen liflerde artış, yağ depolarında artış ve sertleşmeler olur. Doku sıkılaşıp, sertleşir. Stemmer işareti daha barizleşir. Cilt değişiklikleri; papillomlar, kistler, fistüller, hiperkeratoz, hiperpigmentasyon, lenfore, tırnak-cilt mantar enfeksiyonları ve ülserasyonlar çoğunlukla görülür.
* Cerrahiden daha sonrasında yavaşça şişlik görülebilir. Şişlik süratli bir biçimde düzgünleşir.
* Cerrahi-radyoterapiden 6-8 hafta daha sonra gelişen tip, daha yavaş güzelleşir.
* En yaygın olan, aylar ya da yıllar ortasında yavaş gelişen tiptir.
Lenf bezlerinin cerrahi olarak çıkarılması risk artışına yol açar. Unutulmaması gereken nokta; koltuk altı bezinden yapılan biyopsi (sentinel nod biyopsi) ile tedavi planlanmış olsa bile şişme riski vardır. Radyoterapi sırasında şişlik olabilir yahut olan şişlik artabilir.
BELİRTİLERİ NELERDİR?
Kolda sıkışma ya da dolgunluk hissi, ağrı, yük, karıncalanma, şişlik ve kızarıklık, kol, el ve el bileğinde hareket zorluğu, saat, yüzük ya da bileziğin sıkması, deride gerginlik hissi, buna bağlı meşakkat ve huzursuzluk.
Yavaş yavaş şiştiğinde ölçüm yapılmadıkça, hasta, hasta yakınları yahut hekim tarafınca fark edilmeyebilir. Gözle fark edildiğinde çap farkı tedavi edilmesi gereken seviyeye gelmiş olabilir.
LENFÖDEM TEDAVİSİ NASIL OLMALI?
Fizik tedavi hekiminiz tarafınca planlanan tedaviye ahenk, tedavi muvaffakiyetini tesirler. Tedavi kimi vakit 1 haftadan kısa, kimi vakit 1 aydan uzun sürebilir. Yanlışsız uygulama yapılmazsa muvaffakiyet sağlanamaz.
Tedavide gaye, şişliği indirmek ve yeniden oluşmasını önlemeye çalışmaktır.
1. Hakikat cilt bakımı (kola uygun nemlendirici aşağıdan üst tek tarafta uygulanmalıdır, cilt kuru olmamalıdır) (2 sefer /gün)
2. Kendi kendine masaj ve elle yapılan lenf drenajı (bu bahiste eğitim almış, tecrübeli şahıslarca uygulanmalıdır, size sıradan formu öğretilebilir. Tecrübesiz bireylere lütfen yaptırmayın, şişliğiniz artabilir!)
3. Basınç kolluğu /bandajlama (egzersizler sırasında kesinlikle kullanılmalı)
Çap farkı fazla ise (iki kol içinde 2- 2.5 cm) bandaj tedavisi başlanır. Yapılan bandaj tedavisi ve kullanılan materyal özelliklidir. Kısa germeli bandaj ile fazlaca katlı bir uygulama yapılır. Tecrübeli fizik tedavi ve rehabilitasyon tabibi tarafınca yapılmalıdır. Çap farklı istenen hudutlara indiğinde, basınç kolluğuna geçilir. Hasta yakınlarına bandajlama öğretilebilir.
4. Basınç pompaları
5. Egzersizler
Tedavide tabip tarafınca ölçülen kol çapı kıymetlidir. Çap farklarına nazaran bu tedavilerin hepsi yahut birkaçı uygulanır.