semaver
New member
Sık sık zelzele yaşayan bir ülke bulunmasına karşın Japonya, depreme dayanıklı binalar inşa edebilmesiyle ün yapan ülkelerden biri.
Bu muvaffakiyetinin ardında yatan en temel sebep, devletin genellikle bu tıp senaryolara karşı her an tetikte olması ve önlemlerini her daim evvelinde alması. Gelin, bunu nasıl başardıklarını daima beraber inceleyelim ve yorumlayalım.
Japonya, “Pasifik Ateş Çemberi” olarak da bilinen bir yanardağ ve sarsıntı jenerasyonunun üzerinde bulunan bir ülke.
Pasifik Okyanusu’na kıyısı olan ülkelerin büyük bir kısmı, Pasifik Ateş Çemberi’ndeki aktif yanardağlar ve gitgide sıkışan levhalar ötürüsıyla sistemli olarak zelzeleler ve tsunamiler ile boğuşmaktalar.
Japonya da tıpkı Endonezya, Şili ve Filipinler gibi bundan nasibini oldukçaça sefer almış durumda. O denli ki Japonya, başına gelen Tōhoku tsunamisi ve tsunami daha sonrasında gerçekleşen Fukuşima felâketi gibi olaylar ötürüsıyla daha sık gündeme gelmiştir.
Devlet, kent planlamasını şahsen üstlenerek neyin nereye inşa edilebileceğini ve faydalanılması gereken teçhizatları evvel belirliyor.
Devlet, sarsıntı riskinin olabildiğince az olduğu alanları yerleşime açıyor. Müsait bir alan bulunamıyorsa da seçilen alanlarda binaların olabildiğince sallantıya ve parçalanmaya dayanıklı inşa edilmelerine öncelik veriliyor.
Tokyo üzere büyükşehirlerde gerçekleştirilen büyük çaplı kent planlamalarında ise kentler, belli kısımlara ayırılıyorlar. Yaşam alanları, sanayi alanları, tarım alanları ve iş merkezleri, alan problemi yaşanmaması ismine genellikle iç içe fakat büyük yıkıntılara niçiniyet vermeyecek biçimde inşa ediliyor.
İnşaat kesiminin kullandığı gereçler ve teçhizatlar tertipli olarak denetleniyor, devlet tarafınca inşa edilmesi planlanan binanın sağlam olacağına kanaat getirilene kadar tek bir çivi dahi çakılması yasak. Devletin getirdiği bu regülasyonlar, uzaktan bakınca her ne kadar devletin bayağı bir vefakârlığı gibi görünse de altında yatan asıl sebepler, II. Dünya Savaşı esnasında Japonya’daki konutların üçte birinin yok edilmiş olması ve sistemli gerçekleşen sarsıntılardır.
Tüm bu regülasyonların ve inşaat yönetmeliklerinin denetlenebilmeleri ismine belirli standartlar da belirlendi.
Japon inşaat yönetmeliklerine bakılırsa binalar, aşağıdaki üç temel standarttan birine uyum sağlamak zorunda:
Savaştan daha sonra yaşanan sarsıntı ve tsunami sıklığı ötürüsıyla kalıcı binalar inşa etmenin gittikçe zorlaştığını fark eden Japonlar, bilhassa de 1981 yılı prestijiyle maksimum 37-40 yıl dayanabilecek binalar inşa etmeyi ve vakti gelince onları yıkıp, yerlerine yeni binalar inşa etmeyi tercih etmeye başladılar.
Bu sebeple, Japonya’daki çoğu binaya 37 yıllık bir kullanım müddeti tanımlanmaya başlandı. 37 yılını doldurdukları andan itibaren binaların değerleri sıfırlanmış sayılaraktan satılmaları önleniyor, daha sonrasında ise yenilerinin inşası için kelam konusu binalar yıkılıyor. O denli ki 37 yılını dolduran 8 milyona yakın mesken, artık satın alınmamakta.
Yeni inşa edilen binalar, bulundukları yerde temele sabitlenmek yerine artık deprem esnasında hareket edecek biçimde tasarlanıyorlar. Bunun için en çoğunlukla tercih edilen teknoloji ise depremin binalara olan etkisini büyük oranda azaltmaya yarayan sismik izolatörlerdir. Bu izolatörler, zelzele esnasında sağa ve sola bükülüyorlar. Bu usul, “Seyşin” kategorisine girer.
Tercih edilen bir diğer yol ise, binanın temelinin kaydırılması. Kaydırılabilen temeller, hareket eden temellere misal bir mantıkla işleyerek sarsıntının tesirini azaltırlar. Bu formül de en az “Seyşin”, daha da geliştirilirse de “Menşin” kategorisine girebilir.
Bu sık kullanılan metotlara ilaveten, binanın inşasında birtakım bazı şu teknikler de tercih edilmektedir:
Bu muvaffakiyetinin ardında yatan en temel sebep, devletin genellikle bu tıp senaryolara karşı her an tetikte olması ve önlemlerini her daim evvelinde alması. Gelin, bunu nasıl başardıklarını daima beraber inceleyelim ve yorumlayalım.
Japonya, “Pasifik Ateş Çemberi” olarak da bilinen bir yanardağ ve sarsıntı jenerasyonunun üzerinde bulunan bir ülke.
Pasifik Okyanusu’na kıyısı olan ülkelerin büyük bir kısmı, Pasifik Ateş Çemberi’ndeki aktif yanardağlar ve gitgide sıkışan levhalar ötürüsıyla sistemli olarak zelzeleler ve tsunamiler ile boğuşmaktalar.
Japonya da tıpkı Endonezya, Şili ve Filipinler gibi bundan nasibini oldukçaça sefer almış durumda. O denli ki Japonya, başına gelen Tōhoku tsunamisi ve tsunami daha sonrasında gerçekleşen Fukuşima felâketi gibi olaylar ötürüsıyla daha sık gündeme gelmiştir.
Devlet, kent planlamasını şahsen üstlenerek neyin nereye inşa edilebileceğini ve faydalanılması gereken teçhizatları evvel belirliyor.
Devlet, sarsıntı riskinin olabildiğince az olduğu alanları yerleşime açıyor. Müsait bir alan bulunamıyorsa da seçilen alanlarda binaların olabildiğince sallantıya ve parçalanmaya dayanıklı inşa edilmelerine öncelik veriliyor.
Tokyo üzere büyükşehirlerde gerçekleştirilen büyük çaplı kent planlamalarında ise kentler, belli kısımlara ayırılıyorlar. Yaşam alanları, sanayi alanları, tarım alanları ve iş merkezleri, alan problemi yaşanmaması ismine genellikle iç içe fakat büyük yıkıntılara niçiniyet vermeyecek biçimde inşa ediliyor.
İnşaat kesiminin kullandığı gereçler ve teçhizatlar tertipli olarak denetleniyor, devlet tarafınca inşa edilmesi planlanan binanın sağlam olacağına kanaat getirilene kadar tek bir çivi dahi çakılması yasak. Devletin getirdiği bu regülasyonlar, uzaktan bakınca her ne kadar devletin bayağı bir vefakârlığı gibi görünse de altında yatan asıl sebepler, II. Dünya Savaşı esnasında Japonya’daki konutların üçte birinin yok edilmiş olması ve sistemli gerçekleşen sarsıntılardır.
Tüm bu regülasyonların ve inşaat yönetmeliklerinin denetlenebilmeleri ismine belirli standartlar da belirlendi.
Japon inşaat yönetmeliklerine bakılırsa binalar, aşağıdaki üç temel standarttan birine uyum sağlamak zorunda:
- Tayşin (Taishin): Kirişler, sütunlar ve duvarlar, sarsıntıya direnç gösterebilecek en az kalınlıkta inşa edilmeliler. Tüm binalar için gereken en az ihtiyaçları kapsamakta.
- Seyşin (Seishin): Binaların temellerine zelzelenin gücünü emen amortisörler, kauçuk katmanlar veya sismik izolatörler yerleştirilerekten binanın kalanı tabandan izole edilmeli. Çoklukla yüksek binalar için önerilir.
- Menşin (Menshin): Bina kurşun, çelik veyahut kauçuk katmanlarla yere olabildiğince sağlam oturtulmalı ve hiç sallanmamalı. Binanın temeli, “Seyşin” kategorisinde olduğu üzere binanın kalanından bağımsız hareket edebilmektedir. Maliyeti en yüksek standart olduğu için, çoklukla gökdelenler üzere yapılar için önerilir.
Savaştan daha sonra yaşanan sarsıntı ve tsunami sıklığı ötürüsıyla kalıcı binalar inşa etmenin gittikçe zorlaştığını fark eden Japonlar, bilhassa de 1981 yılı prestijiyle maksimum 37-40 yıl dayanabilecek binalar inşa etmeyi ve vakti gelince onları yıkıp, yerlerine yeni binalar inşa etmeyi tercih etmeye başladılar.
Bu sebeple, Japonya’daki çoğu binaya 37 yıllık bir kullanım müddeti tanımlanmaya başlandı. 37 yılını doldurdukları andan itibaren binaların değerleri sıfırlanmış sayılaraktan satılmaları önleniyor, daha sonrasında ise yenilerinin inşası için kelam konusu binalar yıkılıyor. O denli ki 37 yılını dolduran 8 milyona yakın mesken, artık satın alınmamakta.
Yeni inşa edilen binalar, bulundukları yerde temele sabitlenmek yerine artık deprem esnasında hareket edecek biçimde tasarlanıyorlar. Bunun için en çoğunlukla tercih edilen teknoloji ise depremin binalara olan etkisini büyük oranda azaltmaya yarayan sismik izolatörlerdir. Bu izolatörler, zelzele esnasında sağa ve sola bükülüyorlar. Bu usul, “Seyşin” kategorisine girer.
Tercih edilen bir diğer yol ise, binanın temelinin kaydırılması. Kaydırılabilen temeller, hareket eden temellere misal bir mantıkla işleyerek sarsıntının tesirini azaltırlar. Bu formül de en az “Seyşin”, daha da geliştirilirse de “Menşin” kategorisine girebilir.
Bu sık kullanılan metotlara ilaveten, binanın inşasında birtakım bazı şu teknikler de tercih edilmektedir:
- Temelde betonarme çekirdek yerine çelik bir çerçevenin kullanması.
- Temelde beton kolonlar yerine çapraz sönümleyicilerin, çelik kirişlerin ve çelik kolonların tercih edilmesi.
- Binanın çekirdeğine veyahut çatısına sarkaçlar yerleştirmek.
- Yapıyı güzelce sağlamlaştırmak ismine elek gözleri oluşturmak.
- Tadilat gerektiğinde sökülebilecek T-bağlantıları eklemlemek.
- Bina sakinlerini önce uyarabilmek ismine bir sarsıntı ikaz sistemi eklemek.
- Olası bir afette binadan daha kolay kaçılabilmesini sağlayan akıllı kapılar tasarlamak.
- Kaynaklar: PlanRadar, GDRC, PolyMatter, Japonya Arsa, Altyapı ve Ulaşım Bakanlığı