Bir bağda nasıl biri olduğunuzu hiç düşündünüz mü?
Bu soruya tüm ilgiler dahil; nasıl bir eş, nasıl bir arkadaş, nasıl bir evlat, nasıl bir anne-babasınız?
Cevabınız daima fedakar, alttan alan, sabreden, içine atan, uyumlu, gayret gösteren ve genelde birebir ölçüde çabayı karşı taraftan alamayan, birinci adımı atan, birinci özrü dileyen, alaka bozulmasın diye elinden geleni yapan biri ise bu yazıyı okumaya devam edin.
Muhtemelen bir arkadaş kümesiyle buluşacağınız vakit nereye gidelim sorusuna “bana fark etmez size neresi uygunsa gelirim” diyen birisiniz. Gidilecek yeri istemeseniz bile başkaları istiyor ve keyif alıyorlar diye kabullenir ortama ayak uydurursunuz. bir daha tıpkı biçimde, bu arkadaş kümesinde kırıldığınız bir şey olduğunda kolaylıkla lisana getiremezsiniz zira yanlış anlaşılmaktan ve aranızın bozulacağından kaygılanırsınız. Beşerler size sıkıntılarını anlatmaktan hoşlanırlar zira hayli yeterli bir dinleyicisinizdir, fakat sizin bir probleminiz olduğunda sizin onlara gösterdiğiniz emeğin birebir karşılığını alamazsınız. Etrafınız tarafınca “yardımsever, pak kalpli” biri olarak tanımlanırsınız, bir kaygısı olan size koşar. Kendinize döndüğünüzde, onlardan olumsuz bir dönüş almasanız bile meseleleri dinlemeyi meseleleri paylaşmaya tercih edersiniz.
Romantik bağlantılarınızda genelde kendinizi “bu alakanın daha fazlaca seven tarafı” olarak hissedersiniz. Karşı tarafın sevgisinden emin olmak ve kendinizi sevdirmek için hayatınızı onun hayatına göre planlarsınız. Onun en sevdiği yerlere gidersiniz, birlikte onun sevdiği cinsten dizi-film izlersiniz, ona sık sık karşılık beklemeden ikramlar alırsınız, gün ortasında onu sık arayan taraf siz olursunuz. Sizin gönlünüzü almak epeyce kolaydır, karşı tarafın gönlünü almak için epey gayret harcayan da siz olursunuz. Tartışma anlarında ‘ayrılacağız’ telaşıyla vermeniz gereken yahut vermek istediğiniz yansıları veremezsiniz. Bağlantının gidişatı sizi tatmin etmese dahi elinizden geleni yapmak için uğraş edersiniz, kararın ayrılık olacağını bildiğiniz vakit içinderda bile.
Muhtemelen ailenizde kurduğunuz ilgide konutun çalışkan ve sorumluluk sahibi olanı da sizsiniz. nazaranvlerinizi eksiksiz yerine getirirsiniz. Hatta annenize, babanıza dayanak olmak için yaptığınız ufak tefek şeylere aileniz o kadar alışır ki, artık onlar da sizin gorevinizmiş üzere davranılır. Yapmadığınızda ise reaksiyon alırsınız, buna karşın vermek istediğiniz yansıyı vakit zaman veremezsiniz.
Öncelikle bu yanıtlar sizin bağlantı lisanınızı belirliyor diyebilirim. Aşikâr ki bağ lisanı olarak kendinize fedakarlığı seçmişsiniz ve artık etrafınızdaki herkes bunu biliyor ve kabul etmiş. Münasebet kurabilmek için bir şeylerden ödün vermeniz gerektiğini benimsemişsiniz. Pekala nasıl yapmışsınız bunu?
Fedakarlığı bilmek için evvel fedakarlığın ne olduğunu öğrenmek gerekir. Kendinize fedakar birini (muhtemelen aile üyelerinden biri) rol model almış olabileceğinizi belirtmek isterim. Zira bu örüntü çocuk yaşta başlar ve çocuklar gözlem-taklit yoluyla öğrenir. Ek olarak bir daha çocukluk periyodunda ‘koşullu sevgi’ almış olabilrsiniz. “Odanı toplarsan seni epeyce severim” üzere.. Bu da sevilmek için bir şeyler yapmanız gerektiği algısını benimsemenize sebep olmuş olabilir. ‘Koşullu sevgi’ kesinlikle sözel olarak alınmasa bile (normalde sizi öpmeyen anneniz yalnızca odanızı toplayınca öper üzere..) zihin bunun bir karşılığı olduğunu bilir ve kodlar.
Bazı temel inançlar da fedakarlığı etkileyebilir; yetersizlik, değersizlik hisleri üzere. Kişi sevilebilir olmadığını düşündüğünde muhtaçlık duyulan kişi olmakla yetinir. İnsanların muhtaçlık duymalarını sağlamanın en kolay yolu ise onların sorumluluklarını taşımaktan, işlerini halletmekten geçer. Birilerinin isteklerini yaparsa sevilebileceğini düşünür. Fedakarlık sevilme gereksiniminden doğduğu kadar suçluluk hissinden da doğar. Çocuklukta daima olumsuz eleştirilen, hatalı gösterilen, yaptığı işler beğenilmeyen şahıslarda suçluluk hissini kamufle edebilmek fedakarlık örüntüsü geliştirebilir şahıslar.
Eğer bu biçimde bir çıkmazın arasındayseniz ve bunu farkediyorsunuz aslında tahlil için gerekli birinci koşulu sağlamış oluyorsunuz. En kıymetli kaide bu durumun farkında olabilmek. daha sonrasından, bakış açımızı birden değiştirmek tabiiki de mümkün değil. Adım adım, fazla fazla yaptığımız davranışları, gereksiz fedakarlıkları azaltmamız lazım. Yazının başında da bahsetmiş olduğum üzere fedakarlık epey değerli. Olmaması büyük bir meşakkat iken hayli fazla olması da şahsi olarak zahmetlere sebep oluyor. Bu sebeple burada bir dengeyi kurmak ruh sıhhatimiz ve hayattan aldığımız doyum ismine kıymetli.
Peki ne yapmalı, bu çok fedakar örüntüden nasıl kurtulmalı?
Önce bu çok fedakar davranıilarınızı tespit edin. bakılırsavleriniz aslında neler ve siz fazladan neler yapıyorsunuz bunları saptayın. daha sonra içlerinden en kıymetsiz gördüğünüzden başlayarak en kıymetlisine hakikat yavaş yavaş azaltarak sonlandırın. Sonlarınızı belirleyin, hayır sözünü de ömrünüze dahil edin. Bunları yaptığınızda etrafınızdan reaksiyon alacaksınız, beşerler “sen çok değiştin, sen evvelden bu biçimde değildin” üzere şeyler söyleyecekler. Zorlansanız da burada istikrar epey kıymetli. Bunlar davranışsal değişimler için başlangıçlar lakin ruhsal ve gelişimsel değişimler için terapi takviyesi almanızı öneririm.
Bu soruya tüm ilgiler dahil; nasıl bir eş, nasıl bir arkadaş, nasıl bir evlat, nasıl bir anne-babasınız?
Cevabınız daima fedakar, alttan alan, sabreden, içine atan, uyumlu, gayret gösteren ve genelde birebir ölçüde çabayı karşı taraftan alamayan, birinci adımı atan, birinci özrü dileyen, alaka bozulmasın diye elinden geleni yapan biri ise bu yazıyı okumaya devam edin.
Muhtemelen bir arkadaş kümesiyle buluşacağınız vakit nereye gidelim sorusuna “bana fark etmez size neresi uygunsa gelirim” diyen birisiniz. Gidilecek yeri istemeseniz bile başkaları istiyor ve keyif alıyorlar diye kabullenir ortama ayak uydurursunuz. bir daha tıpkı biçimde, bu arkadaş kümesinde kırıldığınız bir şey olduğunda kolaylıkla lisana getiremezsiniz zira yanlış anlaşılmaktan ve aranızın bozulacağından kaygılanırsınız. Beşerler size sıkıntılarını anlatmaktan hoşlanırlar zira hayli yeterli bir dinleyicisinizdir, fakat sizin bir probleminiz olduğunda sizin onlara gösterdiğiniz emeğin birebir karşılığını alamazsınız. Etrafınız tarafınca “yardımsever, pak kalpli” biri olarak tanımlanırsınız, bir kaygısı olan size koşar. Kendinize döndüğünüzde, onlardan olumsuz bir dönüş almasanız bile meseleleri dinlemeyi meseleleri paylaşmaya tercih edersiniz.
Romantik bağlantılarınızda genelde kendinizi “bu alakanın daha fazlaca seven tarafı” olarak hissedersiniz. Karşı tarafın sevgisinden emin olmak ve kendinizi sevdirmek için hayatınızı onun hayatına göre planlarsınız. Onun en sevdiği yerlere gidersiniz, birlikte onun sevdiği cinsten dizi-film izlersiniz, ona sık sık karşılık beklemeden ikramlar alırsınız, gün ortasında onu sık arayan taraf siz olursunuz. Sizin gönlünüzü almak epeyce kolaydır, karşı tarafın gönlünü almak için epey gayret harcayan da siz olursunuz. Tartışma anlarında ‘ayrılacağız’ telaşıyla vermeniz gereken yahut vermek istediğiniz yansıları veremezsiniz. Bağlantının gidişatı sizi tatmin etmese dahi elinizden geleni yapmak için uğraş edersiniz, kararın ayrılık olacağını bildiğiniz vakit içinderda bile.
Muhtemelen ailenizde kurduğunuz ilgide konutun çalışkan ve sorumluluk sahibi olanı da sizsiniz. nazaranvlerinizi eksiksiz yerine getirirsiniz. Hatta annenize, babanıza dayanak olmak için yaptığınız ufak tefek şeylere aileniz o kadar alışır ki, artık onlar da sizin gorevinizmiş üzere davranılır. Yapmadığınızda ise reaksiyon alırsınız, buna karşın vermek istediğiniz yansıyı vakit zaman veremezsiniz.
Öncelikle bu yanıtlar sizin bağlantı lisanınızı belirliyor diyebilirim. Aşikâr ki bağ lisanı olarak kendinize fedakarlığı seçmişsiniz ve artık etrafınızdaki herkes bunu biliyor ve kabul etmiş. Münasebet kurabilmek için bir şeylerden ödün vermeniz gerektiğini benimsemişsiniz. Pekala nasıl yapmışsınız bunu?
Fedakarlığı bilmek için evvel fedakarlığın ne olduğunu öğrenmek gerekir. Kendinize fedakar birini (muhtemelen aile üyelerinden biri) rol model almış olabileceğinizi belirtmek isterim. Zira bu örüntü çocuk yaşta başlar ve çocuklar gözlem-taklit yoluyla öğrenir. Ek olarak bir daha çocukluk periyodunda ‘koşullu sevgi’ almış olabilrsiniz. “Odanı toplarsan seni epeyce severim” üzere.. Bu da sevilmek için bir şeyler yapmanız gerektiği algısını benimsemenize sebep olmuş olabilir. ‘Koşullu sevgi’ kesinlikle sözel olarak alınmasa bile (normalde sizi öpmeyen anneniz yalnızca odanızı toplayınca öper üzere..) zihin bunun bir karşılığı olduğunu bilir ve kodlar.
Bazı temel inançlar da fedakarlığı etkileyebilir; yetersizlik, değersizlik hisleri üzere. Kişi sevilebilir olmadığını düşündüğünde muhtaçlık duyulan kişi olmakla yetinir. İnsanların muhtaçlık duymalarını sağlamanın en kolay yolu ise onların sorumluluklarını taşımaktan, işlerini halletmekten geçer. Birilerinin isteklerini yaparsa sevilebileceğini düşünür. Fedakarlık sevilme gereksiniminden doğduğu kadar suçluluk hissinden da doğar. Çocuklukta daima olumsuz eleştirilen, hatalı gösterilen, yaptığı işler beğenilmeyen şahıslarda suçluluk hissini kamufle edebilmek fedakarlık örüntüsü geliştirebilir şahıslar.
Eğer bu biçimde bir çıkmazın arasındayseniz ve bunu farkediyorsunuz aslında tahlil için gerekli birinci koşulu sağlamış oluyorsunuz. En kıymetli kaide bu durumun farkında olabilmek. daha sonrasından, bakış açımızı birden değiştirmek tabiiki de mümkün değil. Adım adım, fazla fazla yaptığımız davranışları, gereksiz fedakarlıkları azaltmamız lazım. Yazının başında da bahsetmiş olduğum üzere fedakarlık epey değerli. Olmaması büyük bir meşakkat iken hayli fazla olması da şahsi olarak zahmetlere sebep oluyor. Bu sebeple burada bir dengeyi kurmak ruh sıhhatimiz ve hayattan aldığımız doyum ismine kıymetli.
Peki ne yapmalı, bu çok fedakar örüntüden nasıl kurtulmalı?
Önce bu çok fedakar davranıilarınızı tespit edin. bakılırsavleriniz aslında neler ve siz fazladan neler yapıyorsunuz bunları saptayın. daha sonra içlerinden en kıymetsiz gördüğünüzden başlayarak en kıymetlisine hakikat yavaş yavaş azaltarak sonlandırın. Sonlarınızı belirleyin, hayır sözünü de ömrünüze dahil edin. Bunları yaptığınızda etrafınızdan reaksiyon alacaksınız, beşerler “sen çok değiştin, sen evvelden bu biçimde değildin” üzere şeyler söyleyecekler. Zorlansanız da burada istikrar epey kıymetli. Bunlar davranışsal değişimler için başlangıçlar lakin ruhsal ve gelişimsel değişimler için terapi takviyesi almanızı öneririm.