semaver
New member
Uçağı kaçırmamak için “ne olur ne olmaz” fikriyle erkenden gittiğiniz havalimanlarında çoklukla oldukça boş vaktiniz kalır. Bu vakti sıkıcı geçirmemek ismine dükkanları gezerken bir ikramlık eşyanın bile uçak bileti kadar fiyatının olduğuna rastlayabilirsiniz.
Kendinize hakim olup o eseri almamayı başarsanız bile kapitalizmin cezbedici kokusu sizi çağırmaya devam eder. “Ateş seni çağırıyor” sloganı ağzınızı sulandırır ancak menüdeki fiyatlara baktığınızda o ateşin hem de cebinizi yakmaya da hazırlandığını fark edersiniz.
150 liraya bir hamburger, 20 liraya bir su aldığınızda midenizdeki guruldamalar kesilir ancak bu sefer başınızın ortasındaki guruldamalar başlar: Bu parayı vermeye paha miydi, bununla dışarıda epeyce daha güzel şeyler almaz mıydım, havalimanları niye bu kadar değerli ki? Gelin, bu bahisteki merakları giderelim…
Havalimanında satılan eserler niye kıymetli?
Buraların iktisadı bildiğimiz piyasa iktisadından farklıdır. Nasıl ki talep azlığından dolayı Hakkari’deki fiyatlar talebin fazla olduğu İstanbul’a nazaran fazlaca düşükse bu piyasa farklılığı örneği havalimanlarında da geçerlidir.
Eserler değerli bulunmasına karşın talep hâlâ fazla olduğu için eserleri ucuz satmak satıcı için hiç mantıklı olmayacaktır. Yani size kıymetli gelen eserler diğerlerine o denli gelmiyor olabilir. Kıymetli bulanlar ise “nasılsa havalimanlarında nadiren bulunuyorum, bu parayı vermemin uzun vadede bana önemli bir tesiri yok” niyetiyle harcama yaptıkları için talepte bir azalma olmaz.
2. Sebep: Alternatiflerin olmaması ve düşük rekabet
Yüksek güvenlikli bir yer olan havalimanlarına dışarıdan istediğiniz üzere yiyecek-içecek sokamazsınız. Yapıldıkları yerler kent merkezine ekseriyetle uzak olduğu için etrafta alternatif marketler, restoranlar bulamazsınız. Eli mahkum bir biçimde içeride tüketim yapmanız gerekir.
Üstelik dışarısıyla rekabet halinde olmadıkları üzere içeride de önemli bir rakipleri olmaz. Zira her kategorideki mağaza sayısı çok sonludur. Bu niçinle fiyatları aşağıya çekme zaruriliği hissetmezler.
3. Sebep: Kiraların ve masrafların yüksek olması
Havalimanlarındaki bir işletmeciden bir eser aldığınızda, aslında o işletmecinin kirasının bir kısmını da ödemiş olursunuz. Hatta bununla kalmayıp personellerin maaşının bir kısmını da ödersiniz. Zira havalimanlarında çalışanlar çoklukla birkaç lisan bilen eğitimli bireyler oldukları için maaşları minimum değildir. Bu da haliyle fiyatlara yansımaktadır.
4. Sebep: Alanların kısıtlı olması
İşletmelerin kısıtlı bir depo alanı bulunur. Burada 2 liralık suyun 20 liraya satıldığını var iseyalım. Şayet 2 liraya satılsaydı, havalimanlarına kamyonlarca su taşımak gerekirdi. Hepsini koyacak yer olmadığı için, “havalimanlarına gdolayılemeyen” o suların da parasını ödemiş oluyorsunuz. Yani işletme sahibi, deposunda 10 kat su varmış üzere çıkar sağlamış oluyor.
5. Sebep: Ulaştırma maliyeti
Havalimanları kent merkezinden uzaktadır ve araçlar yalnızca orası için eser gdolayır. Mal dağıtan araçların etrafta dağıtım yapabilecekleri diğer bir yer bulunmaz. Ayrıyeten kısıtlı ölçüde mal gdolayılebildiğini bundan evvelki hususta belirtmiştik.
Kent ortasındaki mal dağıtım araçları ise birbirine yakın olan marketlere dağıtım yaptığı için ulaşım masrafları epeyce daha azdır, bu da haliyle fiyatlara yansımaktadır. Üstelik yakıt fiyatlarındaki artış da hesaba katıldığında ne kadar tesirli bir sebep olduğu daha rahat anlaşılacaktır.
6. Sebep: Turistlere yönelik fiyatlar
“Ülkeye ne kadar döviz girerse o kadar iyi!” mantığı hakim olduğu için bu durum TL’yle maaş alan Türk vatandaşlarını da etkiliyor haliyle. Kur farkı açıldıkça bu fark daha da hissediliyor. Yalnızca havalimanlarında değil, Efes üzere parayla girilen turistik yerlere de Türk vatandaşları bu yüzden daha fazla ödemek zorunda kalır.
7. Sebep: Yap-İşlet-Devret prosedürü
Bu sistemle havalimanlarını işleten özel şirketler pahalılığın en değerli sebeplerinden olarak gösteriliyor. Üstte saydığımız sebepler havalimanlarının değerli olmasını mantıklı kılsa da şu anki fiyatlar astronomik düzeyde olduğu için Yap-İşlet-Devret Usulü aracılığıyla haksız yarar sağlandığı savları üzerinde de duruluyor.
BONUS: Uçak seyahati yapmıyor olsanız dahi havalimanlarına para ödüyorsunuz.
Zafer Havalimanı
Örneğin; Zafer Havalimanı için 2021’de 1.317.733 yolcu garantisi verildi ancak yolcu sayısı sırf 22.936’da (%1,8) kaldı. Ortadaki fark için şirkete iç çizgilerde 2 euro, dış sınırlarda ise 10 euro ödeniyor. Bu garanti ödemeleri sizin vergilerinizden karşılanıyor.
Buna emsal piyasaları farklı yerlerde de görmek mümkün.
Bir bilet alıp sinema salonuna gittiğinizde patlamış mısıra, kolaya olağan fiyatından daha fazla para vermek zorunda kalırsınız. Havalimanlarındaki kadar değerli olmasa da dinlenme tesislerindeki fiyatlar da bir hayli misal sebepten dolayı değerlidir. bir daha birebir biçimde tatil bölgelerinde de benzeri bir piyasaya rastlarsınız.
Yani bunun temel niçini, sıradan bir “İktisada Giriş” konusudur.
Kaynaklar: 1, 2, 3, 4
Kendinize hakim olup o eseri almamayı başarsanız bile kapitalizmin cezbedici kokusu sizi çağırmaya devam eder. “Ateş seni çağırıyor” sloganı ağzınızı sulandırır ancak menüdeki fiyatlara baktığınızda o ateşin hem de cebinizi yakmaya da hazırlandığını fark edersiniz.
150 liraya bir hamburger, 20 liraya bir su aldığınızda midenizdeki guruldamalar kesilir ancak bu sefer başınızın ortasındaki guruldamalar başlar: Bu parayı vermeye paha miydi, bununla dışarıda epeyce daha güzel şeyler almaz mıydım, havalimanları niye bu kadar değerli ki? Gelin, bu bahisteki merakları giderelim…
Havalimanında satılan eserler niye kıymetli?
- Arz-talep problemi
- Alternatifin olmaması ve düşük rekabet
- Kira ve masrafların yüksek olması
- Alanların kısıtlı olması
- Ulaştırma maliyeti
- Turistlere yönelik fiyatlar
- Yap-işlet-devret metodu
Buraların iktisadı bildiğimiz piyasa iktisadından farklıdır. Nasıl ki talep azlığından dolayı Hakkari’deki fiyatlar talebin fazla olduğu İstanbul’a nazaran fazlaca düşükse bu piyasa farklılığı örneği havalimanlarında da geçerlidir.
Eserler değerli bulunmasına karşın talep hâlâ fazla olduğu için eserleri ucuz satmak satıcı için hiç mantıklı olmayacaktır. Yani size kıymetli gelen eserler diğerlerine o denli gelmiyor olabilir. Kıymetli bulanlar ise “nasılsa havalimanlarında nadiren bulunuyorum, bu parayı vermemin uzun vadede bana önemli bir tesiri yok” niyetiyle harcama yaptıkları için talepte bir azalma olmaz.
2. Sebep: Alternatiflerin olmaması ve düşük rekabet
Yüksek güvenlikli bir yer olan havalimanlarına dışarıdan istediğiniz üzere yiyecek-içecek sokamazsınız. Yapıldıkları yerler kent merkezine ekseriyetle uzak olduğu için etrafta alternatif marketler, restoranlar bulamazsınız. Eli mahkum bir biçimde içeride tüketim yapmanız gerekir.
Üstelik dışarısıyla rekabet halinde olmadıkları üzere içeride de önemli bir rakipleri olmaz. Zira her kategorideki mağaza sayısı çok sonludur. Bu niçinle fiyatları aşağıya çekme zaruriliği hissetmezler.
3. Sebep: Kiraların ve masrafların yüksek olması
Havalimanlarındaki bir işletmeciden bir eser aldığınızda, aslında o işletmecinin kirasının bir kısmını da ödemiş olursunuz. Hatta bununla kalmayıp personellerin maaşının bir kısmını da ödersiniz. Zira havalimanlarında çalışanlar çoklukla birkaç lisan bilen eğitimli bireyler oldukları için maaşları minimum değildir. Bu da haliyle fiyatlara yansımaktadır.
4. Sebep: Alanların kısıtlı olması
İşletmelerin kısıtlı bir depo alanı bulunur. Burada 2 liralık suyun 20 liraya satıldığını var iseyalım. Şayet 2 liraya satılsaydı, havalimanlarına kamyonlarca su taşımak gerekirdi. Hepsini koyacak yer olmadığı için, “havalimanlarına gdolayılemeyen” o suların da parasını ödemiş oluyorsunuz. Yani işletme sahibi, deposunda 10 kat su varmış üzere çıkar sağlamış oluyor.
5. Sebep: Ulaştırma maliyeti
Havalimanları kent merkezinden uzaktadır ve araçlar yalnızca orası için eser gdolayır. Mal dağıtan araçların etrafta dağıtım yapabilecekleri diğer bir yer bulunmaz. Ayrıyeten kısıtlı ölçüde mal gdolayılebildiğini bundan evvelki hususta belirtmiştik.
Kent ortasındaki mal dağıtım araçları ise birbirine yakın olan marketlere dağıtım yaptığı için ulaşım masrafları epeyce daha azdır, bu da haliyle fiyatlara yansımaktadır. Üstelik yakıt fiyatlarındaki artış da hesaba katıldığında ne kadar tesirli bir sebep olduğu daha rahat anlaşılacaktır.
6. Sebep: Turistlere yönelik fiyatlar
“Ülkeye ne kadar döviz girerse o kadar iyi!” mantığı hakim olduğu için bu durum TL’yle maaş alan Türk vatandaşlarını da etkiliyor haliyle. Kur farkı açıldıkça bu fark daha da hissediliyor. Yalnızca havalimanlarında değil, Efes üzere parayla girilen turistik yerlere de Türk vatandaşları bu yüzden daha fazla ödemek zorunda kalır.
7. Sebep: Yap-İşlet-Devret prosedürü
Bu sistemle havalimanlarını işleten özel şirketler pahalılığın en değerli sebeplerinden olarak gösteriliyor. Üstte saydığımız sebepler havalimanlarının değerli olmasını mantıklı kılsa da şu anki fiyatlar astronomik düzeyde olduğu için Yap-İşlet-Devret Usulü aracılığıyla haksız yarar sağlandığı savları üzerinde de duruluyor.
BONUS: Uçak seyahati yapmıyor olsanız dahi havalimanlarına para ödüyorsunuz.
Zafer Havalimanı
Örneğin; Zafer Havalimanı için 2021’de 1.317.733 yolcu garantisi verildi ancak yolcu sayısı sırf 22.936’da (%1,8) kaldı. Ortadaki fark için şirkete iç çizgilerde 2 euro, dış sınırlarda ise 10 euro ödeniyor. Bu garanti ödemeleri sizin vergilerinizden karşılanıyor.
Buna emsal piyasaları farklı yerlerde de görmek mümkün.
Bir bilet alıp sinema salonuna gittiğinizde patlamış mısıra, kolaya olağan fiyatından daha fazla para vermek zorunda kalırsınız. Havalimanlarındaki kadar değerli olmasa da dinlenme tesislerindeki fiyatlar da bir hayli misal sebepten dolayı değerlidir. bir daha birebir biçimde tatil bölgelerinde de benzeri bir piyasaya rastlarsınız.
Yani bunun temel niçini, sıradan bir “İktisada Giriş” konusudur.
Kaynaklar: 1, 2, 3, 4