GASLİGHTİNG
(KENDİNİZDEN KUŞKU ETMEYE niye OLAN BİR MANİPÜLASYON YÖNTEMİ)
Kadın-erkek bağlantılarında sıkça rastladığımız, bir tarafın öbür tarafa uyguladığı şiddeti tanım eden bir tabirdir. Gaslighting ile kişi, karşısındaki hileli haller ve ithamlarla güçsüz, problemli, kusurlu ve aciz olduğuna inandırır, onu bu usulle yönetir, özgüvenini zedeler ve kendine bağımlı hale getirir.
Genellikle toksik münasebetlerde ortaya çıkar ve kişi içten içe kendini sorgular.
Duygusal bir istismar çeşididir.
Romantik bağlarda daha sık görülür. Kimi durumlarda gaslight uygulayan kişi arkadaşlarını ve aile üyelerini de manipüle etmektedir. kararında ise buna maruz kalan kişi anksiyete, depresyon, öfke, ümitsizlik üzere durumlar yaşamaktadır.
Terimin çıkış noktası 1938 tarihindeki Gas Light isminde bir tiyatro oyunudur. çabucak sonrasında sineması de çekilen bu tabirin meşhur kıssası ise şu biçimdedir: sinemada bir çift vardır;
Jack ve Bella.
Jack,in Bellayla ilgili karanlık planları vardır. Her gece meskendeki gaz lambasını bundan evvelki güne nazaran giderek daha fazla kısar. Ve Bella bu durumdan birinci başta şüphelenmez yalnızca şöyleki bir şey söyler: Artık gaz lambası eskisi kadar aydınlatmıyor mu?
Jack ona sonlanır, “Sana o denli geliyor” ne saçmalıyorsun? Sen meczup misin? der. Aslında bile bile yaptığı şeyde Bella’nın psikolojisini bozmak için gerçekliği saptırır. Bella ışığın her gün biraz daha azaldığından neredeyse emindir lakin kocasının reaksiyonu yüzünden bir biçimde ışığın azalmadığına inanır. Kendisinden kuşku duymaya başlar…
İşte gaslighting in kıssası buradan geliyor. Olayın konusu temelde şu, karşı tarafı kendinden kuşkuya düşürmek ve onun psikolojisini bozarak kendine bağımlı hale getirmek.
Temelde yatan üç ana yol bulunur.
Bunlardan birincisi,
Sözlü biçimde bir şeyleri tabir edip bu ayrıntıları her seferinde yenidendan, bu sefer farklı formlarda anlatmak. bu biçimdece karşıdaki kişinin algılarını allak bullak etmek amaçlanır.
İkinci sistem ise fizikî;
Sürekli konutta bulunan şeylerin yerlerini değiştirmek ve bir süre daha sonra olması gereken yerlerine yeniden koymak. bu biçimdece eşyayı birinci başta ilişkin olduğu yerde bakılırsameyen lakin bir süre daha sonra tam orada bulan kişi, bu durumdan karşı tarafa bahsetmiş olduğunde ‘Ne saçmalıyorsun, daima oradaydı o’ yansısını alır. Bu durum vakit içinde bir daha kendisinden kuşku etmesine niye olur.
Üçüncü prosedür ise;
Bir olayın bilgilerindan şuurlu olarak bahsetmemek, sonrasındasındasındaysa evvelinde bahsetmiş üzere konuşmak ve karşıdaki beşere hafıza kayıpları yaşadığı vurgusunu yaparak aklını bulandırmak üzerinedir.
Diğer yollara bir örnek vermek gerekirse;
Karşıdaki bireyle evvel sert bir ses tonuyla konuşup ondan sonrasındasında bunu inkâr etmek ve pek yumuşak bir ses tonuyla konuştuğunu, onun yanlış anladığını söylemektir. Bu durumun devamında kişi her şeyi olumsuz anlamasıyla suçlanır ve vakit içinde karşıdaki sert konuştuğunda bile kendi kendine yalnızca yanlış anladığını, son derece olağan bir konuşma yaşandığını söylemeye başlar.
Bir öteki usul de kurbanla daima dalga geçip, ondan sonrasındasında fazlaca alıngan olmakla suçlamak. Bu hareket daima yenidenlandıkça kurban aşağılanmayı kabullenmeye, makus hissettiğinde ‘Sadece espri yapıyor, ciddiye almamam gerek’ demeye başlıyor.
Genellikle narsistler ve sosyopatlar tarafınca uygulanan bu sistemin fecî olan tarafıysa kurban tarafınca fark edilmesinin neredeyse imkânsıza yakın olması. Bunun niçinlerinden biri de sevdiğimiz insanlara güvenmemiz ve kelamlarına inanma eğiliminde olmamız. Daha da berbatı, çoğumuz bir devirler farkında bile olmadan bu biçimde bir manipülasyona maruz kalmış olabiliriz; küçük çaplı olsa bile.
(KENDİNİZDEN KUŞKU ETMEYE niye OLAN BİR MANİPÜLASYON YÖNTEMİ)
Kadın-erkek bağlantılarında sıkça rastladığımız, bir tarafın öbür tarafa uyguladığı şiddeti tanım eden bir tabirdir. Gaslighting ile kişi, karşısındaki hileli haller ve ithamlarla güçsüz, problemli, kusurlu ve aciz olduğuna inandırır, onu bu usulle yönetir, özgüvenini zedeler ve kendine bağımlı hale getirir.
Genellikle toksik münasebetlerde ortaya çıkar ve kişi içten içe kendini sorgular.
Duygusal bir istismar çeşididir.
Romantik bağlarda daha sık görülür. Kimi durumlarda gaslight uygulayan kişi arkadaşlarını ve aile üyelerini de manipüle etmektedir. kararında ise buna maruz kalan kişi anksiyete, depresyon, öfke, ümitsizlik üzere durumlar yaşamaktadır.
Terimin çıkış noktası 1938 tarihindeki Gas Light isminde bir tiyatro oyunudur. çabucak sonrasında sineması de çekilen bu tabirin meşhur kıssası ise şu biçimdedir: sinemada bir çift vardır;
Jack ve Bella.
Jack,in Bellayla ilgili karanlık planları vardır. Her gece meskendeki gaz lambasını bundan evvelki güne nazaran giderek daha fazla kısar. Ve Bella bu durumdan birinci başta şüphelenmez yalnızca şöyleki bir şey söyler: Artık gaz lambası eskisi kadar aydınlatmıyor mu?
Jack ona sonlanır, “Sana o denli geliyor” ne saçmalıyorsun? Sen meczup misin? der. Aslında bile bile yaptığı şeyde Bella’nın psikolojisini bozmak için gerçekliği saptırır. Bella ışığın her gün biraz daha azaldığından neredeyse emindir lakin kocasının reaksiyonu yüzünden bir biçimde ışığın azalmadığına inanır. Kendisinden kuşku duymaya başlar…
İşte gaslighting in kıssası buradan geliyor. Olayın konusu temelde şu, karşı tarafı kendinden kuşkuya düşürmek ve onun psikolojisini bozarak kendine bağımlı hale getirmek.
Temelde yatan üç ana yol bulunur.
Bunlardan birincisi,
Sözlü biçimde bir şeyleri tabir edip bu ayrıntıları her seferinde yenidendan, bu sefer farklı formlarda anlatmak. bu biçimdece karşıdaki kişinin algılarını allak bullak etmek amaçlanır.
İkinci sistem ise fizikî;
Sürekli konutta bulunan şeylerin yerlerini değiştirmek ve bir süre daha sonra olması gereken yerlerine yeniden koymak. bu biçimdece eşyayı birinci başta ilişkin olduğu yerde bakılırsameyen lakin bir süre daha sonra tam orada bulan kişi, bu durumdan karşı tarafa bahsetmiş olduğunde ‘Ne saçmalıyorsun, daima oradaydı o’ yansısını alır. Bu durum vakit içinde bir daha kendisinden kuşku etmesine niye olur.
Üçüncü prosedür ise;
Bir olayın bilgilerindan şuurlu olarak bahsetmemek, sonrasındasındasındaysa evvelinde bahsetmiş üzere konuşmak ve karşıdaki beşere hafıza kayıpları yaşadığı vurgusunu yaparak aklını bulandırmak üzerinedir.
Diğer yollara bir örnek vermek gerekirse;
Karşıdaki bireyle evvel sert bir ses tonuyla konuşup ondan sonrasındasında bunu inkâr etmek ve pek yumuşak bir ses tonuyla konuştuğunu, onun yanlış anladığını söylemektir. Bu durumun devamında kişi her şeyi olumsuz anlamasıyla suçlanır ve vakit içinde karşıdaki sert konuştuğunda bile kendi kendine yalnızca yanlış anladığını, son derece olağan bir konuşma yaşandığını söylemeye başlar.
Bir öteki usul de kurbanla daima dalga geçip, ondan sonrasındasında fazlaca alıngan olmakla suçlamak. Bu hareket daima yenidenlandıkça kurban aşağılanmayı kabullenmeye, makus hissettiğinde ‘Sadece espri yapıyor, ciddiye almamam gerek’ demeye başlıyor.
Genellikle narsistler ve sosyopatlar tarafınca uygulanan bu sistemin fecî olan tarafıysa kurban tarafınca fark edilmesinin neredeyse imkânsıza yakın olması. Bunun niçinlerinden biri de sevdiğimiz insanlara güvenmemiz ve kelamlarına inanma eğiliminde olmamız. Daha da berbatı, çoğumuz bir devirler farkında bile olmadan bu biçimde bir manipülasyona maruz kalmış olabiliriz; küçük çaplı olsa bile.