Eşler içindeki Olumsuz Çatışma
Kişilerarası çatışmalar şahsi faktörlerden, kültürel faktörlerden, rol farklılıklarından, toplumsal ve fizikî çevrelerden yahut bağlantı sürecinde verilen bildirinin niteliğinden kaynaklanabilmektedir. Evlilikte yaşanan çatışmanın niçinlerine ait öne sürülen görüşler içinde ise kişilik özellikleri, eşler içindeki münasebetin özellikleri ve çevresel özellikleri saymak mümkündür.aynı vakitte evlilik münasebetleri, eşlerin âlâ oluş haline katkı sağladığı üzere birtakım bazı önemli bir çatışma alanı haline de gelebilmektedir. Eşlerin birbirlerinden yahut evlilikten farklı beklentilere sahip olmaları, irtibat sıkıntıları, sevgi eksikliği, kültürel farklılıklar, cinsel meseleler, mali mevzular, rol çatışmaları, güç gayretleri, alkol ve kumar üzere çeşitli alışkanlıklar, aldatma üzere konularda eşler çoğunlukla çatışma yaşamaktadırlar.Görüldüğü üzere çatışmanın biroldukca sebebi bulunmakta ve her birinin tahlilinin birbirinden farklı olması gerektiği görülmektedir. Değerli olan çiftlerin evlilik ahengi ortasında çatışmaları nasıl çözdükleri ve süreç ortasında yenidenlayan sebeplerde nasıl reaksiyon verdikleridir.
Eşler içindeki Çatışma niçinleri:
Kılıçarslan (2006), çiftler içinde çatışmaya niye olan faktörleri dört ana başlık altında toplamaktadır:
1. Kadın-erkek beraberliğinden kaynaklanan psiko-sosyal problemler
2. bir arada hayatı sürdürmeye yönelik sosyo-ekonomik sorunlar
3. Anne-baba ve çocuklarla, anne-babanın yakınlarıyla ilgili sorunlar
4. Karı-kocanın cinsel sorunları
Eşler ortası psiko-sosyal sıkıntılar; örf, adet, gelenek, inançlar, ahlaki yaptırımlar, toplumsal pahalar üzere epeyce boyutlu etkileşimler kararı ortaya çıkan problemler olarak açıklanabilir. Eşlerin tıpkı kültürü paylaşmaları, yemek, kutlama, yas, giysi ve ömür kurallarındaki farklılıklar vakit zaman sorun oluşturmaktadır.
Sosyo-ekonomik problemler; alt sosyo-ekonomik kısımdaki ailelerde çatışma ve uyumsuzluk daha epey maddi gereksinimlerin sağlanamaması; orta ve üst sosyo-ekonomik kesimde ise duygusal etkileşim ve ruhsal faktörler olarak karşımıza çıkmaktadır. Ailede erkeğin tek çalışan kişi olması, kumar, içki ya da tembellik üzere alışkanlıklar, ekonomik yetersizlik ve maddi gereksinimlerin birçok vakit bastırılmış ve kapalı kalmış duygusal problemleri gün yüzüne çıkarmaktadır.
Ana-baba ve çocuklarla, ana-babanın yakınlarıyla ilgili sıkıntılar; Daha hayli jenerasyonlar ortası hayatı anlamlandırma, gereksinim belirleme ve duygusal farklılıklar ile kayınvalide gelin/damat ilgilerinde meydana gelen girift bağlantılar bu tıp meseleleri doğurmaktadır. Aile ortasında çocuklarla olan münasebetlerde bilhassa tıpkı lisanı konuşmayan ve birebir temel kültürden beslenmeyen bireyler yaşamaktadır. Çocukların toplumsal hayattan, eğitim sürecinden, sanal alemden, global kültürden ve çağdaş hayattan elde ettikleri kazanımlar üst nesillerin hayat ideolojisi ile örtüşmemekte ve ebeveyn çocuk çatışması yaşanmaktadır. Çocuklarla oluşabilecek meselelerin önlenmesine yönelik en kıymetli gözetici prosedürlerden birisi tesirli iletişimdir
Aile içi bağlantıda eşlerin çocuklarına karşı yaklaşımlarındaki şuur seviyeleri, eğitim alt yapıları, eğilimleri, kurguları, ilgi basamakları ve gelişim süreçlerine uygun davranmaları konusundaki yeterlilikleri tartışma mevzusudur
Eşler ortası cinsel problemler ise; tahminen de eşler içinde çatışma hususlarının en mahrem tarafını oluşturmaktadır. Eşlerin cinsel doyum sağlayabilmeleri için cinsel hislerini paylaşabilmeleri gerekir. Cinsel gereksinimlerin giderilememesi, eşlerin cinsel hislerini birbirleri ile paylaşamaması, cinsel doyumun tek taraflı seyretmesi, cinsel dürtülerin gereğince uyarılamaması üzere sebepler açıkça söz edilemediğinde buna bağlı olarak başka meseleler büyütülür ve dolaylı olarak sıradan münasebetlerle eşler ortası çatışmalar çoğalır. Aile danışmanlığı olan bireylerin deneyimleri; cinsellikle ilgili sorun olarak şuur altına yerleşen, konuşulamayan, çözülemeyen ve bireyi rahatsız eden durumların aile ortasında çatışma niçini olarak gösterilen bir fazlaca farklı niçinin tetikleyicisi olduğunu göstermiştir.
Bunların yanında öbür çatışma sebeplerine bakıldığında, eşlerin uyuşmayan kişilik özellikleri, çocuklar, akrabalar, arkadaşlar, maddi imkânlar yahut imkânsızlıklar, meslek farklılıkları, vakit ve zamansızlık, ikamet edilecek yer, hür vaktin nasıl geçirileceği, toplumsal etkinlikler, konut işlerini kimin yapacağı, kimin sonucunın hakikat olduğu, dinsel-mezhepsel farklılıklar, siyaset, hangi sinemaya gidileceği, hangi meskenin yahut otomobilin alınacağı üzere konularda çatışmaların yaşandığı görülmektedir.
Weiten (1986) evlilikte çatışmaların; “eşlerin evliliğe yönelik gerçekçi olmayan memnunluk beklentileri, eşlerin birbirlerinden farklı rol beklentilerine sahip olmaları, evliliğe ait ekonomik sıkıntılar, bağlantı yetersizliği, akrabalara ait sıkıntılar, eşler ortası cinsel meseleler, eşler içinde çocukların büyütülmesi ve disiplini ile ilgili fikir ayrılıkları, görüş farklılıkları, eşlerden birinin yeni ilgi alanları geliştirmesi, yeni bir ortam yahut arkadaşlıklar kurması ve öbür eşin buna ahenk sağlayamaması, eşlerin birbirlerinden farklı taraflarda kendilerini geliştirmeleri, kıskançlık, sadakatsizlik, tenkit, aşkın bitmesi” üzere problemlerden oluştuğunu anlatmaktadır.Görüldüğü üzere evlilik bağı ortasında çatışma yaratacak ziyadesiyle husus bulunmaktadır. Fakat tüm bu çatışma sebeplerini altında kişisellik, benmerkezcilik, özgürlükçülük, başatlık ve alttan almama olaylarının yattığı da yadsınamaz bir gerçektir.
Endüstrileşme, kentleşme, teknolojik ihtilal ve globalleşme süreci, dijital kültürün çağdaş hayatı kuşatması üzere sosyo-ekonomik ve yapısal etkenler, günümüzde aileyi derinden etkilemektedir .Toplumlarda gerçekleşen çağdaşlaşmayla birlikte irtibat teknolojilerinin yaygınlaşması, aile kültür, kıymet ve yapısındaki değişimler, eğitim düzeyi, yaşanılan ortamın değişmesi üzere bir epey sebeple günümüzde ailelerin bir dönüşüm sürecine girdiği görülebilmektedir. Ailenin yapısında, tipinde, boyutlarında ve fonksiyonlarında değerli değişimler olmaktadır. Geniş aile küçülmüş çekirdek aileye dönüşmekte eğitim, yönlendirme, meslek edindirme üzere birtakım alanlardaki fonksiyonları de öteki toplumsal kurumlara devredilmektedir bu biçimdece endüstrileşme ve kentleşmenin de tesiriyle ailenin yapısı ve işlevleri değişmekte, aile kavramı yerini yalnızlaşan ve kişiselleşen ailelere bırakmaktadır
Eşler içinde meydana gelen bu çatışmalar her evlilik münasebetinin tabiatında yer almakta ve daima olarak yenidenlanabilmektedir. Asıl sorun mevcut biçimde eşler içinde yaşanan tartışma ve çatışmanın çözülememesi olarak görülmektedir.
Aile ortasında yaşanan bu çatışmaların çözülememesi aile ortasında ve ailenin işlevlerinde bozulmalara yol açmaktadır. Çözülemeyen çatışmaların yaşandığı bu ailelerde sıhhat sıkıntıları, ruhsal sıkıntılar, davranış bozuklukları üzere biroldukça sorun yaşanmaktadır.
Eşler içindeki Olumsuz Çatışmanın Kişisel ve Toplumsal Açıdan Sıkıntıları:
Evlilik farklı karakterdeki iki insanın bir ortaya gelmesiyle oluşması niçiniyle bireyler için ne kadar sevgi ve memnunluk kaynağı olsa da hem de sorun ve çatışma kaynağı da olabilmektedir. Evlilikte çıkan çatışmaların çoğunlukla yaşanması ve çözülememesi halinde eşler içinde münasebetin kalitesi düşmektedir. Çatışma, farklı çiftlerde farklı derecelerde ortaya çıkar. Bağları düşünceli olmayan çiftler için yaklaşık haftada bir çatışmadan, sorunlu çiftler için günde bir ya da daha fazla çatışmaya kadar değişir Evlilik hayatında çoğunlukla bu çatışmaların ağır bir halde ortaya çıkması ve tesirli tahlillerin üretilememesi durumunda bağ bozulmakta, doyum azalmakta ve boşanma durumu yaşanabilmektedir.Son senelerda artan boşanma olaylarında geçen ‘şiddetli geçimsizlik’ ibaresinin altında çiftlerin yaşadığı etkin yahut pasif çatışma olgusu bulunmaktadır. Son 25-30 yılın toplumsal katmanların hafızasında yer alan şiddet ve çatışmalı ortam; iktisadi ve feodal örüntünün izlerini benimsemiş olan toplumsal yapıyı ayrıştırdığı üzere, kentleşme ile ortaya çıkan yeni ömür sarmalında savrulmalara bir meşruiyet kazandırmıştır. Evlilikte ahenk çatışmanın zıddıdır. Evlilikte ahenk; aileyi oluşturan ve aile içi barışı yürütmekle mükellef olan eşlerin, birbirleriyle uyumlu olarak, yuvalarını kurmakla birlikte bunu, sağlıklı ve huzurlu bir biçimde devam ettirebilme hünerleridir. Genelde kendileriyle birebir fikirleri ve pahaları paylaşan, birebir dinde, toplumsal kesimde ve emsal eğitim seviyesinde olanlar, aile ortasında daha başarılı bir biçimde ahenk sağlayabilmektedir.Eşler his ve fikir farklılıklarından kaynaklanan sorunlarını diyalogla ve karşılıklı hürmet ve sevgi ölçütleriyle aşabilirler. Yargılamak yerine diyalog kurmak ve kendi his ve kanılarını tabir etmeye fırsat sağlamak sorunu başlamadan evvel gidermeye katkı sağlayacaktır. Çatışma, ahengi engelleyen ve uyumsuzluğu doğuran ögelerden oluşur.
Evlilik bağlantıları ve çatışma ile ilgili literatür incelendiğinde, yakın ilgilere ait olarak bir epey araştırmanın yapılmış olduğu ve çatışma teriminin farklı biçimlerde tanımlandığı görülmektedir. Bradbury çatışmayı bir kişinin davranışları ötekininkileri engelleyici olduğunda gözlenen kişilerarası bir müddetç olarak tanımlamıştır. Bradbury’e göre çatışma, evlilik ile ilgili olarak eşlerden birinin, kendi isteklerini karşı tarafın engellediği ya da engellemek üzere olduğu algısı ile başlayan ve iki tarafın; algılarını, hislerini ve davranışlarını içeren bir müddetçtir. Bradbury, Fincham ve Beach’e bakılırsa çatışma, bir bireyin davranışlarının öteki bireyin davranışlarını engelleyici biçimde olduğu gözlemlenen bir müddetç olarak bilinmektedir. Evlilikte iki kişi içindeki karşılıklı bağımlılık arttıkça, etkileşimler de artmakta ve uyuşmazlıklar için daha hayli niye ortaya çıkmaktadır. Zira karşılıklı bağımlılık, kişinin potansiyelinin ortaya çıkarmasında, şahıslar ortası ilgilere ahenk sağlamasında ve kendini gerçekleştirmesinde pürüz oluşturmakta ve ruhsal bozukluklara taban hazırlamaktadır
Özellikle külfetli süreçler, ekstrem olaylar ve geçiş periyotları bireylerin çatışma mümkünlüğünü arttırmaktadır. Örneğin evlilik süreçleri ortasında yaşanan işsizlik, hastalık, hamilelik, bebek vefatı üzere güç süreçlerde çatışma sıklığı daha baskın hissedilmektedir. Evlilik ilgilerinde daima çatışma yaşayan ve çatışmaları mantıklı çözümlemelerle değil de ekseriyetle hayal kırıklıkları, ıstırap ve küskünlükle sonuçlanan eşler gitgide evliliklerinden aldıkları haz ve doyumu da kaybetmekte, eşlerin birbirlerine olan sevgilerinde, bağlılıklarında ve inançlarında de aşikâr bir azalmaya sebep olmaktadır. bu biçimdece ailenin gerilim düzeyi yükselmekte, aile ve evlilik işlevlerinde aksamalar ve bozulmalar ortaya çıkmaktadır. Eşlerin bitmeyen çatışmaları bireylerde fizikî ve ruhsal hastalıklarla baş gösterirken, çatışma ortasında kalan çocuklarda da ruhsal hastalıklar ve davranış bozukluklarının ortaya çıktığı bilinmektedir.
Eşler içindeki Olumsuz Çatışmanın Birey Açısından İncelenmesi:
Yaşadığım aile olumsuz çatışmanın örneklerinden biridir. Psikoloji bilimine bakılırsa bir insanın yaşayacağı en makus travmalar içinde çocukluk travması bulunur. Bunu kendimi hatırladığım günden,ebeveynlerimin boşanmasına kadar her olumsuz formuyla yaşadım. Babamın niçinini bilmediğim ruhsal sıkıntıları vardı. Bu da annemle olan evliliğinde ve bana olan davranışlarında çok olumsuz tesirler bıraktı. Bağlantı pürüzleri ile ilgili okumalar yapınca ailemizde;emir vermek,yargılamak,suçlamak ve çok derecede sorgulanmak başta olmak üzere neredeyse her irtibat mahzurunun ailemizde yaşandığını gördüm. Babamdan dolayı yaşadığım kaygı annemde dahil olmak üzere bende,kendimizi gereğince söz edememe,bize tasa veren bir hadisede kendimizi epey fazla korkar biçimde bulmamıza, kadar pek hayli ruhsal aksiliğe sebep verdi. Annemle birlikte hala psikoterapi almaktayız.
Eşler içindeki Olumsuz Çatışmanın Toplumlar Açısından İncelenmesi:
Geçmişten günümüze her periyotta varlığını devam ettiren ve insanların ferdi ve toplumsal hayatta vazgeçilemez ve şayet olmazsa olmaz kurumu olan aile kurumu, toplumları, kültürleri ve devletleri oluşturan büyük bir çınarın yaprakları kararındadır. Aileye yapılacak yatırım da o toplumun var olması için gereken en kıymetli görevdir.hiç bir kuşku yoktur ki,her vakit sağlıklı bireyler yetiştirmek istemişlerdir. Bunun ortasında aile kavramına epey değer verilmiştir. Aile toplumun direğidir,bu direğin ziyan görmesi yada yıkılması demek toplumun yıkılması manasına gelir. Toplumlar bu yapının değerini bildiklerinden aile üzerine bakanlık kurmuşlardır. Aile ortasında olumsuz çatışmanın olması aile ortasındaki bireylerin psikolojileri üzerinde büyük olumsuz tesirler bırakacak ve bu da insanın yaşadığı mutlak zarurî alan olan topluma yansıdığında topluma gereğinden çok ziyan verecektir. Günümüz çağdaş ülkelerinde her bir bireyin ruhsal sıhhatine, en az fizyolojik sıhhati kadar paha vermektedirler. Bunun niçini ise bir kişinin bile yaşayacağı ruhsal sorunun en azından o kişinin yaşadığı yere sirayet edecek olmasındandır. Bir kişi,adeta ülkede kelebek tesiri yaratabilir,mahallesinden,iline,ilinden tüm ülkeye kadar olumsuz ziyanlar verebilir. Bir bireyin doğduğu andan itibaren daima yanında olan yegane varlığı ailesidir. Ailesi bireyi birey yapan temel yapı taşıdır. Bu yapının sağlıklı işlemesi demek,topluma sağlıklı bireyler olarak dönmesi demektir. Aile yapısının bozulduğu toplumlar ne kadar kültürel birikime,zenginliğe sahip olursa olsunlar bir süre daha sonra dünyadaki kıymetli yerlerini,hatta ülkelerini bile kaybedebilirler.
Eşler içindeki Olumsuz Çatışmayı Önleyecek Teklifler:
Hızlı toplumsal ve teknolojik gelişmelerin tesiriyle değişen ailelerde eşler, bu değişimin olumsuz tesirlerine maruz kalmıştır. Öncelikli olarak eşler ortası alakaların yapısında meydana gelen değişimlere bağlı olarak çatışmanın yapısı, sebep ve sonuçlarını tahlil edecek yeni stratejiler geliştirilmelidir.
Aile kurumunu etkileyen olumsuz durumlara karşı toplumsal devlet tarafınca profesyonel çalışmalar yapılarak durumun güzelleşmesi için uygulanabilir siyasetler üretilmelidir.
Evlilik alakası ortasında çatışma yaşayan eşlerin tahlil yolu bulamayarak tartışma ve çatışmaların büyüyerek devam ettiği göz önünde bulundurularak, eşlerin problemlerinin tahlili için kolay ulaşılabilir aile müracaat merkezleri yaygınlaştırılmalı ve fonksiyonları arttırılmalıdır.
Eşler içindeki çatışmalar boşanma basamağına gelmedilk evvel bir uzmandan yardım alınarak sorun çözme konusunda eşler içinde farkındalık oluşturulmalıdır.
Eşlerin yaşadığı birfazlaca çatışmanın altında bilinçsizlik yatmaktadır. Evlilik ve eş hakkında kâfi bilgisi bulunmayan ailelere; evlilik kademesinde evlilik öncesi eğitimleri ve evli iken evlilik eğitimleri verilerek eşler içinde şuur oluşturulmalıdır.
Ailelere verilecek olan bu eğitim programının uzun vadede bir tesiri olup olmadığını belirlemek hedefiyle izleme çalışmaları yapılmalı ve aksaklıklar kısa müddette düzeltilmelidir.
Ailelere yönelik bu eğitimler fiyatsız olmalı ve eğitimlerde irtibat maharetleri uygulamalı olarak aktarılmalı, çatışma tahlil tarzlarını geliştirilmeye yönelik danışmanlık hizmetleri verilmelidir.
Aile beraberliğinin devamı ve memnunluğu için hami, eğitici ve önleyici hizmetlere yük verilmeli, boşanma oranlarının daha yüksek olduğu düşük ve orta sosyo-ekonomik düzeydeki ailelere öncelik verilmelidir.
Eşler çatışma esnasında; eşinin zihnini okumaya çalışmamalı, fikirleri önyargısız can kulağıyla dinlemeli, her daim olumlu tutumunu muhafazalı, suçlama ve tenkitten uzak durmalı, eşiyle tıpkı fikirde olmasa bile niye bu biçimde düşündüğünü anlamaya çalışmalı ve onun fikirlerine hürmet göstermelidir.
Sonuç:
Evlilik çatışmaları olumsuz evliliği, çatışmasız evlilik de her vakit yeterli bir evliliği simgelediği söylenemez. Lakin çiftler içinde yaşanan çatışmalar eşlerin olumsuz davranışlarını arttırmakta, olumsuz davranışların artmasıyla çiftler daha fazla çatışmaya girmekte ve bu kısır döngü evlilikte doyum seviyesini düşürmektedir.
Çatışma eşler içindeki sorunların çözümlenmesine yardımcı olmamaktadır. Bilakis bireylerde kırgınlık, ümitsizlik, çaresizlik, hüzün, anlaşılamama hissi, öfke, kin, üzere olumsuz hislerin doğmasına sebep olmaktadır. Üstelik devam eden bu çatışmalar vakit ortasında çiftlerin birbirlerine reaksiyon vermeye başlamasına sebep olmakta ve bu yansılar sözelde kalmayarak davranışsal olarak negatif hallere yol açmaktadır. bu biçimdece çiftler içinde büyüyerek çoğalan bu çatışmalar boşanmaya kadar varmaktadır.
Aile içi irtibat, aile üyeleri içindeki bilgi alışverişidir. Aile üyelerinin her vakit ortalarında tesirli ve daima bir irtibat olmasının, acı ve tatlı yaşantılarını birbirlerine anlatıp paylaşmalarının ailede istikrarlı ve sağlıklı bir hayat sağlamak için olumlu bir ortam yarattığı ileri sürülmektedir. Tesirli bir bağlantının, ailede bireylerin birbirlerini daha güzel tanımalarına, kaynakların kullanmasında birlikteliğin sağlanmasına, davranışlarda uyuma,amaçların belirlenmesine, şahısların kendilerine hürmet duymalarına imkan sağladığı belirtilmektedir Aile içi irtibatın sağlıklılığı, aile üyeleri içindeki kelamlı irtibatın açık ve direkt olmasıdır. Sıhhatsiz irtibat ise, aile üyeleri içindeki kelamlı bağlantının kapalılığı, şahısların söylemek istediklerini dolaylı yollardan söz etmeleridir Evlilik bir bağlantı ve etkileşim sistemidir. Eşlerin birbirlerine ruhsal, toplumsal ve cinsel beklentilerini ve bildirilerini ortaya koymaları ve lisana getirebilmeler için karşılıklı etkileşim ortasında olmaları gerekir. Uyumlu bir evliliğin ön şartlarından birisi de sağlıklı bir bağlantıdır. İrtibat, eşlerin birbirlerine açılması, bir arada olması ve niyet alışverişini içerdiğinden evlilik hayatının kalitesini belirler.Eşler içindeki bağlantı yetersizliğinin ise evliliğe ziyan verdiği düşünüldüğünden, bağlantı sıkıntılarını çözmeden uyumlu bir evlilik sürdürmek zordur.
KAYNAKÇA
Ersanlı, K. Ve Kalkan, M. (2008). Evlilik Alakalarını Geliştirme
Genç, Y. (2016a) “Eşler Ortası Sıkıntıların Oluşumunda Bağlantının Rolü”
Genç, Y. (2016b) “Ebeveyn Bakış Açısıyla Çocuklarla Aile İçi Problemlerin Oluşumunda Bağlantının Etkisi
Kılıçarslan, F. (2006). Çocuk Ve Aile Sıkıntılarının Terapi İle Tedavisi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Özgüven, İ. E. (2000). Evlilik Ve Aile Terapisi.
Sayıl, I. (1994), Ruh Sıhhati Sorunu Olarak Şiddet, Kriz Dergisi
Şendil, G.,Kızıldağ, Ö., (2005). “Evlilik Çatışması Ve Çocuk”
Terzioğlu, R.G.,Şener, A., (2002). “Ailede Eşler Ortası Ahenge Tesir Eden Faktörlerin Araştırılması”. Ankara: Aile Araştırma Kurumu.
Terzioğlu, R.G.,Şener, A., (2002). “Ailede Eşler Ortası Ahenge Tesir Eden Faktörlerin Araştırılması”.
Yağmur Soylu, Dilek Yelda Kağnıcı (2015) Evlilik Ahenginin Empatik Eğilim, İrtibat ve Çatışma Çözme Tarzlarına nazaran Yordanması
Kişilerarası çatışmalar şahsi faktörlerden, kültürel faktörlerden, rol farklılıklarından, toplumsal ve fizikî çevrelerden yahut bağlantı sürecinde verilen bildirinin niteliğinden kaynaklanabilmektedir. Evlilikte yaşanan çatışmanın niçinlerine ait öne sürülen görüşler içinde ise kişilik özellikleri, eşler içindeki münasebetin özellikleri ve çevresel özellikleri saymak mümkündür.aynı vakitte evlilik münasebetleri, eşlerin âlâ oluş haline katkı sağladığı üzere birtakım bazı önemli bir çatışma alanı haline de gelebilmektedir. Eşlerin birbirlerinden yahut evlilikten farklı beklentilere sahip olmaları, irtibat sıkıntıları, sevgi eksikliği, kültürel farklılıklar, cinsel meseleler, mali mevzular, rol çatışmaları, güç gayretleri, alkol ve kumar üzere çeşitli alışkanlıklar, aldatma üzere konularda eşler çoğunlukla çatışma yaşamaktadırlar.Görüldüğü üzere çatışmanın biroldukca sebebi bulunmakta ve her birinin tahlilinin birbirinden farklı olması gerektiği görülmektedir. Değerli olan çiftlerin evlilik ahengi ortasında çatışmaları nasıl çözdükleri ve süreç ortasında yenidenlayan sebeplerde nasıl reaksiyon verdikleridir.
Eşler içindeki Çatışma niçinleri:
Kılıçarslan (2006), çiftler içinde çatışmaya niye olan faktörleri dört ana başlık altında toplamaktadır:
1. Kadın-erkek beraberliğinden kaynaklanan psiko-sosyal problemler
2. bir arada hayatı sürdürmeye yönelik sosyo-ekonomik sorunlar
3. Anne-baba ve çocuklarla, anne-babanın yakınlarıyla ilgili sorunlar
4. Karı-kocanın cinsel sorunları
Eşler ortası psiko-sosyal sıkıntılar; örf, adet, gelenek, inançlar, ahlaki yaptırımlar, toplumsal pahalar üzere epeyce boyutlu etkileşimler kararı ortaya çıkan problemler olarak açıklanabilir. Eşlerin tıpkı kültürü paylaşmaları, yemek, kutlama, yas, giysi ve ömür kurallarındaki farklılıklar vakit zaman sorun oluşturmaktadır.
Sosyo-ekonomik problemler; alt sosyo-ekonomik kısımdaki ailelerde çatışma ve uyumsuzluk daha epey maddi gereksinimlerin sağlanamaması; orta ve üst sosyo-ekonomik kesimde ise duygusal etkileşim ve ruhsal faktörler olarak karşımıza çıkmaktadır. Ailede erkeğin tek çalışan kişi olması, kumar, içki ya da tembellik üzere alışkanlıklar, ekonomik yetersizlik ve maddi gereksinimlerin birçok vakit bastırılmış ve kapalı kalmış duygusal problemleri gün yüzüne çıkarmaktadır.
Ana-baba ve çocuklarla, ana-babanın yakınlarıyla ilgili sıkıntılar; Daha hayli jenerasyonlar ortası hayatı anlamlandırma, gereksinim belirleme ve duygusal farklılıklar ile kayınvalide gelin/damat ilgilerinde meydana gelen girift bağlantılar bu tıp meseleleri doğurmaktadır. Aile ortasında çocuklarla olan münasebetlerde bilhassa tıpkı lisanı konuşmayan ve birebir temel kültürden beslenmeyen bireyler yaşamaktadır. Çocukların toplumsal hayattan, eğitim sürecinden, sanal alemden, global kültürden ve çağdaş hayattan elde ettikleri kazanımlar üst nesillerin hayat ideolojisi ile örtüşmemekte ve ebeveyn çocuk çatışması yaşanmaktadır. Çocuklarla oluşabilecek meselelerin önlenmesine yönelik en kıymetli gözetici prosedürlerden birisi tesirli iletişimdir
Aile içi bağlantıda eşlerin çocuklarına karşı yaklaşımlarındaki şuur seviyeleri, eğitim alt yapıları, eğilimleri, kurguları, ilgi basamakları ve gelişim süreçlerine uygun davranmaları konusundaki yeterlilikleri tartışma mevzusudur
Eşler ortası cinsel problemler ise; tahminen de eşler içinde çatışma hususlarının en mahrem tarafını oluşturmaktadır. Eşlerin cinsel doyum sağlayabilmeleri için cinsel hislerini paylaşabilmeleri gerekir. Cinsel gereksinimlerin giderilememesi, eşlerin cinsel hislerini birbirleri ile paylaşamaması, cinsel doyumun tek taraflı seyretmesi, cinsel dürtülerin gereğince uyarılamaması üzere sebepler açıkça söz edilemediğinde buna bağlı olarak başka meseleler büyütülür ve dolaylı olarak sıradan münasebetlerle eşler ortası çatışmalar çoğalır. Aile danışmanlığı olan bireylerin deneyimleri; cinsellikle ilgili sorun olarak şuur altına yerleşen, konuşulamayan, çözülemeyen ve bireyi rahatsız eden durumların aile ortasında çatışma niçini olarak gösterilen bir fazlaca farklı niçinin tetikleyicisi olduğunu göstermiştir.
Bunların yanında öbür çatışma sebeplerine bakıldığında, eşlerin uyuşmayan kişilik özellikleri, çocuklar, akrabalar, arkadaşlar, maddi imkânlar yahut imkânsızlıklar, meslek farklılıkları, vakit ve zamansızlık, ikamet edilecek yer, hür vaktin nasıl geçirileceği, toplumsal etkinlikler, konut işlerini kimin yapacağı, kimin sonucunın hakikat olduğu, dinsel-mezhepsel farklılıklar, siyaset, hangi sinemaya gidileceği, hangi meskenin yahut otomobilin alınacağı üzere konularda çatışmaların yaşandığı görülmektedir.
Weiten (1986) evlilikte çatışmaların; “eşlerin evliliğe yönelik gerçekçi olmayan memnunluk beklentileri, eşlerin birbirlerinden farklı rol beklentilerine sahip olmaları, evliliğe ait ekonomik sıkıntılar, bağlantı yetersizliği, akrabalara ait sıkıntılar, eşler ortası cinsel meseleler, eşler içinde çocukların büyütülmesi ve disiplini ile ilgili fikir ayrılıkları, görüş farklılıkları, eşlerden birinin yeni ilgi alanları geliştirmesi, yeni bir ortam yahut arkadaşlıklar kurması ve öbür eşin buna ahenk sağlayamaması, eşlerin birbirlerinden farklı taraflarda kendilerini geliştirmeleri, kıskançlık, sadakatsizlik, tenkit, aşkın bitmesi” üzere problemlerden oluştuğunu anlatmaktadır.Görüldüğü üzere evlilik bağı ortasında çatışma yaratacak ziyadesiyle husus bulunmaktadır. Fakat tüm bu çatışma sebeplerini altında kişisellik, benmerkezcilik, özgürlükçülük, başatlık ve alttan almama olaylarının yattığı da yadsınamaz bir gerçektir.
Endüstrileşme, kentleşme, teknolojik ihtilal ve globalleşme süreci, dijital kültürün çağdaş hayatı kuşatması üzere sosyo-ekonomik ve yapısal etkenler, günümüzde aileyi derinden etkilemektedir .Toplumlarda gerçekleşen çağdaşlaşmayla birlikte irtibat teknolojilerinin yaygınlaşması, aile kültür, kıymet ve yapısındaki değişimler, eğitim düzeyi, yaşanılan ortamın değişmesi üzere bir epey sebeple günümüzde ailelerin bir dönüşüm sürecine girdiği görülebilmektedir. Ailenin yapısında, tipinde, boyutlarında ve fonksiyonlarında değerli değişimler olmaktadır. Geniş aile küçülmüş çekirdek aileye dönüşmekte eğitim, yönlendirme, meslek edindirme üzere birtakım alanlardaki fonksiyonları de öteki toplumsal kurumlara devredilmektedir bu biçimdece endüstrileşme ve kentleşmenin de tesiriyle ailenin yapısı ve işlevleri değişmekte, aile kavramı yerini yalnızlaşan ve kişiselleşen ailelere bırakmaktadır
Eşler içinde meydana gelen bu çatışmalar her evlilik münasebetinin tabiatında yer almakta ve daima olarak yenidenlanabilmektedir. Asıl sorun mevcut biçimde eşler içinde yaşanan tartışma ve çatışmanın çözülememesi olarak görülmektedir.
Aile ortasında yaşanan bu çatışmaların çözülememesi aile ortasında ve ailenin işlevlerinde bozulmalara yol açmaktadır. Çözülemeyen çatışmaların yaşandığı bu ailelerde sıhhat sıkıntıları, ruhsal sıkıntılar, davranış bozuklukları üzere biroldukça sorun yaşanmaktadır.
Eşler içindeki Olumsuz Çatışmanın Kişisel ve Toplumsal Açıdan Sıkıntıları:
Evlilik farklı karakterdeki iki insanın bir ortaya gelmesiyle oluşması niçiniyle bireyler için ne kadar sevgi ve memnunluk kaynağı olsa da hem de sorun ve çatışma kaynağı da olabilmektedir. Evlilikte çıkan çatışmaların çoğunlukla yaşanması ve çözülememesi halinde eşler içinde münasebetin kalitesi düşmektedir. Çatışma, farklı çiftlerde farklı derecelerde ortaya çıkar. Bağları düşünceli olmayan çiftler için yaklaşık haftada bir çatışmadan, sorunlu çiftler için günde bir ya da daha fazla çatışmaya kadar değişir Evlilik hayatında çoğunlukla bu çatışmaların ağır bir halde ortaya çıkması ve tesirli tahlillerin üretilememesi durumunda bağ bozulmakta, doyum azalmakta ve boşanma durumu yaşanabilmektedir.Son senelerda artan boşanma olaylarında geçen ‘şiddetli geçimsizlik’ ibaresinin altında çiftlerin yaşadığı etkin yahut pasif çatışma olgusu bulunmaktadır. Son 25-30 yılın toplumsal katmanların hafızasında yer alan şiddet ve çatışmalı ortam; iktisadi ve feodal örüntünün izlerini benimsemiş olan toplumsal yapıyı ayrıştırdığı üzere, kentleşme ile ortaya çıkan yeni ömür sarmalında savrulmalara bir meşruiyet kazandırmıştır. Evlilikte ahenk çatışmanın zıddıdır. Evlilikte ahenk; aileyi oluşturan ve aile içi barışı yürütmekle mükellef olan eşlerin, birbirleriyle uyumlu olarak, yuvalarını kurmakla birlikte bunu, sağlıklı ve huzurlu bir biçimde devam ettirebilme hünerleridir. Genelde kendileriyle birebir fikirleri ve pahaları paylaşan, birebir dinde, toplumsal kesimde ve emsal eğitim seviyesinde olanlar, aile ortasında daha başarılı bir biçimde ahenk sağlayabilmektedir.Eşler his ve fikir farklılıklarından kaynaklanan sorunlarını diyalogla ve karşılıklı hürmet ve sevgi ölçütleriyle aşabilirler. Yargılamak yerine diyalog kurmak ve kendi his ve kanılarını tabir etmeye fırsat sağlamak sorunu başlamadan evvel gidermeye katkı sağlayacaktır. Çatışma, ahengi engelleyen ve uyumsuzluğu doğuran ögelerden oluşur.
Evlilik bağlantıları ve çatışma ile ilgili literatür incelendiğinde, yakın ilgilere ait olarak bir epey araştırmanın yapılmış olduğu ve çatışma teriminin farklı biçimlerde tanımlandığı görülmektedir. Bradbury çatışmayı bir kişinin davranışları ötekininkileri engelleyici olduğunda gözlenen kişilerarası bir müddetç olarak tanımlamıştır. Bradbury’e göre çatışma, evlilik ile ilgili olarak eşlerden birinin, kendi isteklerini karşı tarafın engellediği ya da engellemek üzere olduğu algısı ile başlayan ve iki tarafın; algılarını, hislerini ve davranışlarını içeren bir müddetçtir. Bradbury, Fincham ve Beach’e bakılırsa çatışma, bir bireyin davranışlarının öteki bireyin davranışlarını engelleyici biçimde olduğu gözlemlenen bir müddetç olarak bilinmektedir. Evlilikte iki kişi içindeki karşılıklı bağımlılık arttıkça, etkileşimler de artmakta ve uyuşmazlıklar için daha hayli niye ortaya çıkmaktadır. Zira karşılıklı bağımlılık, kişinin potansiyelinin ortaya çıkarmasında, şahıslar ortası ilgilere ahenk sağlamasında ve kendini gerçekleştirmesinde pürüz oluşturmakta ve ruhsal bozukluklara taban hazırlamaktadır
Özellikle külfetli süreçler, ekstrem olaylar ve geçiş periyotları bireylerin çatışma mümkünlüğünü arttırmaktadır. Örneğin evlilik süreçleri ortasında yaşanan işsizlik, hastalık, hamilelik, bebek vefatı üzere güç süreçlerde çatışma sıklığı daha baskın hissedilmektedir. Evlilik ilgilerinde daima çatışma yaşayan ve çatışmaları mantıklı çözümlemelerle değil de ekseriyetle hayal kırıklıkları, ıstırap ve küskünlükle sonuçlanan eşler gitgide evliliklerinden aldıkları haz ve doyumu da kaybetmekte, eşlerin birbirlerine olan sevgilerinde, bağlılıklarında ve inançlarında de aşikâr bir azalmaya sebep olmaktadır. bu biçimdece ailenin gerilim düzeyi yükselmekte, aile ve evlilik işlevlerinde aksamalar ve bozulmalar ortaya çıkmaktadır. Eşlerin bitmeyen çatışmaları bireylerde fizikî ve ruhsal hastalıklarla baş gösterirken, çatışma ortasında kalan çocuklarda da ruhsal hastalıklar ve davranış bozukluklarının ortaya çıktığı bilinmektedir.
Eşler içindeki Olumsuz Çatışmanın Birey Açısından İncelenmesi:
Yaşadığım aile olumsuz çatışmanın örneklerinden biridir. Psikoloji bilimine bakılırsa bir insanın yaşayacağı en makus travmalar içinde çocukluk travması bulunur. Bunu kendimi hatırladığım günden,ebeveynlerimin boşanmasına kadar her olumsuz formuyla yaşadım. Babamın niçinini bilmediğim ruhsal sıkıntıları vardı. Bu da annemle olan evliliğinde ve bana olan davranışlarında çok olumsuz tesirler bıraktı. Bağlantı pürüzleri ile ilgili okumalar yapınca ailemizde;emir vermek,yargılamak,suçlamak ve çok derecede sorgulanmak başta olmak üzere neredeyse her irtibat mahzurunun ailemizde yaşandığını gördüm. Babamdan dolayı yaşadığım kaygı annemde dahil olmak üzere bende,kendimizi gereğince söz edememe,bize tasa veren bir hadisede kendimizi epey fazla korkar biçimde bulmamıza, kadar pek hayli ruhsal aksiliğe sebep verdi. Annemle birlikte hala psikoterapi almaktayız.
Eşler içindeki Olumsuz Çatışmanın Toplumlar Açısından İncelenmesi:
Geçmişten günümüze her periyotta varlığını devam ettiren ve insanların ferdi ve toplumsal hayatta vazgeçilemez ve şayet olmazsa olmaz kurumu olan aile kurumu, toplumları, kültürleri ve devletleri oluşturan büyük bir çınarın yaprakları kararındadır. Aileye yapılacak yatırım da o toplumun var olması için gereken en kıymetli görevdir.hiç bir kuşku yoktur ki,her vakit sağlıklı bireyler yetiştirmek istemişlerdir. Bunun ortasında aile kavramına epey değer verilmiştir. Aile toplumun direğidir,bu direğin ziyan görmesi yada yıkılması demek toplumun yıkılması manasına gelir. Toplumlar bu yapının değerini bildiklerinden aile üzerine bakanlık kurmuşlardır. Aile ortasında olumsuz çatışmanın olması aile ortasındaki bireylerin psikolojileri üzerinde büyük olumsuz tesirler bırakacak ve bu da insanın yaşadığı mutlak zarurî alan olan topluma yansıdığında topluma gereğinden çok ziyan verecektir. Günümüz çağdaş ülkelerinde her bir bireyin ruhsal sıhhatine, en az fizyolojik sıhhati kadar paha vermektedirler. Bunun niçini ise bir kişinin bile yaşayacağı ruhsal sorunun en azından o kişinin yaşadığı yere sirayet edecek olmasındandır. Bir kişi,adeta ülkede kelebek tesiri yaratabilir,mahallesinden,iline,ilinden tüm ülkeye kadar olumsuz ziyanlar verebilir. Bir bireyin doğduğu andan itibaren daima yanında olan yegane varlığı ailesidir. Ailesi bireyi birey yapan temel yapı taşıdır. Bu yapının sağlıklı işlemesi demek,topluma sağlıklı bireyler olarak dönmesi demektir. Aile yapısının bozulduğu toplumlar ne kadar kültürel birikime,zenginliğe sahip olursa olsunlar bir süre daha sonra dünyadaki kıymetli yerlerini,hatta ülkelerini bile kaybedebilirler.
Eşler içindeki Olumsuz Çatışmayı Önleyecek Teklifler:
Hızlı toplumsal ve teknolojik gelişmelerin tesiriyle değişen ailelerde eşler, bu değişimin olumsuz tesirlerine maruz kalmıştır. Öncelikli olarak eşler ortası alakaların yapısında meydana gelen değişimlere bağlı olarak çatışmanın yapısı, sebep ve sonuçlarını tahlil edecek yeni stratejiler geliştirilmelidir.
Aile kurumunu etkileyen olumsuz durumlara karşı toplumsal devlet tarafınca profesyonel çalışmalar yapılarak durumun güzelleşmesi için uygulanabilir siyasetler üretilmelidir.
Evlilik alakası ortasında çatışma yaşayan eşlerin tahlil yolu bulamayarak tartışma ve çatışmaların büyüyerek devam ettiği göz önünde bulundurularak, eşlerin problemlerinin tahlili için kolay ulaşılabilir aile müracaat merkezleri yaygınlaştırılmalı ve fonksiyonları arttırılmalıdır.
Eşler içindeki çatışmalar boşanma basamağına gelmedilk evvel bir uzmandan yardım alınarak sorun çözme konusunda eşler içinde farkındalık oluşturulmalıdır.
Eşlerin yaşadığı birfazlaca çatışmanın altında bilinçsizlik yatmaktadır. Evlilik ve eş hakkında kâfi bilgisi bulunmayan ailelere; evlilik kademesinde evlilik öncesi eğitimleri ve evli iken evlilik eğitimleri verilerek eşler içinde şuur oluşturulmalıdır.
Ailelere verilecek olan bu eğitim programının uzun vadede bir tesiri olup olmadığını belirlemek hedefiyle izleme çalışmaları yapılmalı ve aksaklıklar kısa müddette düzeltilmelidir.
Ailelere yönelik bu eğitimler fiyatsız olmalı ve eğitimlerde irtibat maharetleri uygulamalı olarak aktarılmalı, çatışma tahlil tarzlarını geliştirilmeye yönelik danışmanlık hizmetleri verilmelidir.
Aile beraberliğinin devamı ve memnunluğu için hami, eğitici ve önleyici hizmetlere yük verilmeli, boşanma oranlarının daha yüksek olduğu düşük ve orta sosyo-ekonomik düzeydeki ailelere öncelik verilmelidir.
Eşler çatışma esnasında; eşinin zihnini okumaya çalışmamalı, fikirleri önyargısız can kulağıyla dinlemeli, her daim olumlu tutumunu muhafazalı, suçlama ve tenkitten uzak durmalı, eşiyle tıpkı fikirde olmasa bile niye bu biçimde düşündüğünü anlamaya çalışmalı ve onun fikirlerine hürmet göstermelidir.
Sonuç:
Evlilik çatışmaları olumsuz evliliği, çatışmasız evlilik de her vakit yeterli bir evliliği simgelediği söylenemez. Lakin çiftler içinde yaşanan çatışmalar eşlerin olumsuz davranışlarını arttırmakta, olumsuz davranışların artmasıyla çiftler daha fazla çatışmaya girmekte ve bu kısır döngü evlilikte doyum seviyesini düşürmektedir.
Çatışma eşler içindeki sorunların çözümlenmesine yardımcı olmamaktadır. Bilakis bireylerde kırgınlık, ümitsizlik, çaresizlik, hüzün, anlaşılamama hissi, öfke, kin, üzere olumsuz hislerin doğmasına sebep olmaktadır. Üstelik devam eden bu çatışmalar vakit ortasında çiftlerin birbirlerine reaksiyon vermeye başlamasına sebep olmakta ve bu yansılar sözelde kalmayarak davranışsal olarak negatif hallere yol açmaktadır. bu biçimdece çiftler içinde büyüyerek çoğalan bu çatışmalar boşanmaya kadar varmaktadır.
Aile içi irtibat, aile üyeleri içindeki bilgi alışverişidir. Aile üyelerinin her vakit ortalarında tesirli ve daima bir irtibat olmasının, acı ve tatlı yaşantılarını birbirlerine anlatıp paylaşmalarının ailede istikrarlı ve sağlıklı bir hayat sağlamak için olumlu bir ortam yarattığı ileri sürülmektedir. Tesirli bir bağlantının, ailede bireylerin birbirlerini daha güzel tanımalarına, kaynakların kullanmasında birlikteliğin sağlanmasına, davranışlarda uyuma,amaçların belirlenmesine, şahısların kendilerine hürmet duymalarına imkan sağladığı belirtilmektedir Aile içi irtibatın sağlıklılığı, aile üyeleri içindeki kelamlı irtibatın açık ve direkt olmasıdır. Sıhhatsiz irtibat ise, aile üyeleri içindeki kelamlı bağlantının kapalılığı, şahısların söylemek istediklerini dolaylı yollardan söz etmeleridir Evlilik bir bağlantı ve etkileşim sistemidir. Eşlerin birbirlerine ruhsal, toplumsal ve cinsel beklentilerini ve bildirilerini ortaya koymaları ve lisana getirebilmeler için karşılıklı etkileşim ortasında olmaları gerekir. Uyumlu bir evliliğin ön şartlarından birisi de sağlıklı bir bağlantıdır. İrtibat, eşlerin birbirlerine açılması, bir arada olması ve niyet alışverişini içerdiğinden evlilik hayatının kalitesini belirler.Eşler içindeki bağlantı yetersizliğinin ise evliliğe ziyan verdiği düşünüldüğünden, bağlantı sıkıntılarını çözmeden uyumlu bir evlilik sürdürmek zordur.
KAYNAKÇA
Ersanlı, K. Ve Kalkan, M. (2008). Evlilik Alakalarını Geliştirme
Genç, Y. (2016a) “Eşler Ortası Sıkıntıların Oluşumunda Bağlantının Rolü”
Genç, Y. (2016b) “Ebeveyn Bakış Açısıyla Çocuklarla Aile İçi Problemlerin Oluşumunda Bağlantının Etkisi
Kılıçarslan, F. (2006). Çocuk Ve Aile Sıkıntılarının Terapi İle Tedavisi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Özgüven, İ. E. (2000). Evlilik Ve Aile Terapisi.
Sayıl, I. (1994), Ruh Sıhhati Sorunu Olarak Şiddet, Kriz Dergisi
Şendil, G.,Kızıldağ, Ö., (2005). “Evlilik Çatışması Ve Çocuk”
Terzioğlu, R.G.,Şener, A., (2002). “Ailede Eşler Ortası Ahenge Tesir Eden Faktörlerin Araştırılması”. Ankara: Aile Araştırma Kurumu.
Terzioğlu, R.G.,Şener, A., (2002). “Ailede Eşler Ortası Ahenge Tesir Eden Faktörlerin Araştırılması”.
Yağmur Soylu, Dilek Yelda Kağnıcı (2015) Evlilik Ahenginin Empatik Eğilim, İrtibat ve Çatışma Çözme Tarzlarına nazaran Yordanması