EMDR NEDİR?
Geçmişimizi değiştiremeyiz lakin o geçmiş yaşantıların bizim üzerimizdeki travmatik olumsuz tesirlerini azaltabilir hatta ortadan kaldırabiliriz.
Türkçesi Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve bir daha Sürece olan EMDR, birinci vakit içinderda psikolog Francine Shapiro tarafınca 1987 yılında bulunmuştur. Dr. Shapiro, istemli göz hareketleri ile olumsuz ve rahatsız edici fikirlerin yoğunluğunun azaltılabildiğini keşfetmiştir. Birinci çalışmalarını Vietnam gazileri ve cinsel istismara uğrayan bireylerle yürüten Shapiro, EMDR’ın travma belirtilerini manalı derecede azalttığını bulmuştur.
İnsan beyni sağ ve sol olmak üzere iki yarımküreden oluşmaktadır. Genel çizgileriyle sol yarımküre mantık, sağ yarımküre ise hislerden sorumludur. EMDR sırasında göz hareketleri ile beynin iki tarafında bir irtibat kurulur ve kurulan bu irtibat güzelleşmeyi sağlar. Bu esnada kişinin beyninde tam olarak ne yaşandığı net olarak bilinmemekle birlikte araştırmalar tesirliliğini ispatlar niteliktedir.
Shapiro EMDR’nin işleyişini ve aktifliğini açıklamak ismine “Bilgi Sürece Teorisi” ismini verdiği bir teori ortaya çıkarmıştır. Bu teoriye göre bütün bireylerin fizyolojik bazlı bir bilgi sürece sistemi vardır.
Anılarımız; zihnimizde niyetler, hisler ve imgeler halinde depolanır. Öğrenme süreci ise yeni ayrıntıların, hafızamızda hali hazırda bulunan eski bilgilerle kontağa geçebilmesiyle olur. Olumsuz ya da travmatik bir olay yaşandığında, bu olaya bağlı oluşan olumsuz hisler, kanılar ve manzaralar bilgi sürece sürecine müdahale etmekte ve bu sürecin yarıda kalmasına sebep olmaktadır. bu biçimdece travmatik anının, hafızanın başka kısımlarında yer alan öteki bilgilerle ilişkisi kopmuş olur.
her insanın geçmişinde büyüklü küçüklü travma yaşantıları vardır. Doğal afetler, kazalar, kayıplar, savaş, taciz, mevt üzere kıymetli ve büyük travmaların yanı sıra, başta çocukluk çağı olmak üzere her yaşta yaşanan ve tesiri uzun süren yaşantılar, aile, okul ve iş yaşantısındaki aksilikler, sözel ve fizikî şiddete maruz kalmalar, reddedilmeler, başarısızlıklar, ihmal ve aşağılanmaların hepsi birer travmatik ve işlenmemiş anılar içinde yer alabilirler.
Shapiro EMDR’nin, işlenme süreci yarıda kalan travmatik anıları sağlıklı bir halde işleyerek, bu anıya bağlı ortaya çıkan rahatsızlıkların giderilmesini sağladığını belirtmiştir. Bilgi sürece süreci, travmatik anının zihinde uyumlu bir halde saklanmasını sağlamaktadır. Nasıl ki fizikî faydalanmalara maruz kalıyorsak, ruhsal faydalanmalara da maruz kalırız. Kimi fizikî yara hiç bir müdahale gerekmeden kendi kendine düzgünleşme göstermektedir. Kimisi ise, merhem ya da dışsal bir müdahale olmadan iyileşmez. Ruhsal faydalanmalar için de durum birebirdir. Birtakım ruhsal faydalanmalar hiç bir müdahale gerekmeden beynin uyku sırasında gördüğü düşler yardımıyla işlenirler. Lakin teması kopmuş olan anılar için dışsal bir müdahale gerekmektedir ve EMDR merhem üzere anıları işleyerek olumsuz yaşantıları nötr hale getirir ve bireyin anıyla ilgili düşüncesini ortadan kaldırır. bu biçimdece travmatik tecrübe, uygun hisler, hisler ve şahsi inançlarla bir arada kodlanır ve bireyin bu anıya atfettiği olumsuz fikir ve hislerin olumlu bir biçimde kodlanması sağlanır.
Travmatik yaşantıların ne vakit olduğu, ne kadar sürdüğü, bireyin bu yaşantıya atfettiği mana, travmatik yaşantı daha sonrasında kişinin etrafına adapte olmakta ne kadar zorlandığı, etrafın takviyesi üzere değişkenler kişinin bu yaşantılar sebebi ile ruhsal yara yaşayıp yaşayamayacağı üzerinde tesirlidir.
Teknik sırasında göz hareketleriyle, seslerle ya da vücutta yapılan küçük dokunuşlarla çift taraflı (beynin sağ ve sol tarafı) ihtarım sağlanır. Bu ihtarım sırasında geçmişte daha öncesinden kelamını ettiğimiz niçinlerden dolayı harekete geçmekte yetersiz kalmış olan adaptif bilgi sürece süreci harekete geçer ve geçmişte yaşanan olumsuz olay ya da durumun yol açtığı duygusal meşakkatin kaldığı yerden işlenmesi sağlanır. Maksat yalnızca bireyin duyduğu ezayı azaltmak değil, hem de geçmişteki olumsuz olay ya da durumla ilgili negatif inancın yeni bir olumlu inanç ile yer değiştirmesi ve danışanın davranışsal değişimlerle daha daha fonksiyonel hale gelmesidir.
EMDR tedavisinde 8 evreli, üç istikametli (geçmiş, artık, gelecek) bir protokol uygulanır. Amaç, geçmişte yaşanan anıların bir daha işlenerek duyarsızlaşmanın sağlanması, bugünkü semptomların tedavisi, danışanın gelecekte karşılaşacağı misal problemler karşısında, kazandığı olumlu inanç ve hislerin geliştirdiği yeni bakış açısının yönlendirdiği davranışları gösterebilmesidir.
Danışan işlemleme sırasında terapistin iki tarafa hareket ettirdiği parmağını gözleriyle takip eder. Danışanının zihninden geçenlere ve göz hareketlerine birebir anda dikkatini vermesinin, beynin sağ ve sol yarımküresini ilgiye geçirdiği düşünülmektedir.
EMDR UYGULAMASI YAPILAN EN ÖNEMLİ ALANLAR
Kısa periyodik tedaviler kategorisine giren EMDR tekniği ile düzgünleşme süreci bireyden bireye farklılık göstermektedir. Uygunlaştırma süreci bireyin içsel süreçlerine göre yönlendirilmektedir. Daha spesifik ve büyük travmalarda (ölüm, spesifik kaygı, doğal afet, taciz, tecavüz vs..) güzelleşme süreci daha süratli tamamlanmaktadır. Uzun senelera yayılmış ve genellenmiş durumlarda (aşağılanmalar, başarısızlık korkusu, reddedilme korkusu vs..) ise, süreç biraz daha uzamaktadır.
Uygulama çoklukla 5 ile 10 seans ortası sürmektedir. Fakat kimi durumlarda 2-3 görüşme ile de çarpıcı derecede âlâ sonuçlar alınmaktadır. kimi vakit tek bir EMDR seansıyla da güzelleşme olduğu gözlenmektedir.
UZM. PSK. SERRA KAMPEAS
Geçmişimizi değiştiremeyiz lakin o geçmiş yaşantıların bizim üzerimizdeki travmatik olumsuz tesirlerini azaltabilir hatta ortadan kaldırabiliriz.
Türkçesi Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve bir daha Sürece olan EMDR, birinci vakit içinderda psikolog Francine Shapiro tarafınca 1987 yılında bulunmuştur. Dr. Shapiro, istemli göz hareketleri ile olumsuz ve rahatsız edici fikirlerin yoğunluğunun azaltılabildiğini keşfetmiştir. Birinci çalışmalarını Vietnam gazileri ve cinsel istismara uğrayan bireylerle yürüten Shapiro, EMDR’ın travma belirtilerini manalı derecede azalttığını bulmuştur.
İnsan beyni sağ ve sol olmak üzere iki yarımküreden oluşmaktadır. Genel çizgileriyle sol yarımküre mantık, sağ yarımküre ise hislerden sorumludur. EMDR sırasında göz hareketleri ile beynin iki tarafında bir irtibat kurulur ve kurulan bu irtibat güzelleşmeyi sağlar. Bu esnada kişinin beyninde tam olarak ne yaşandığı net olarak bilinmemekle birlikte araştırmalar tesirliliğini ispatlar niteliktedir.
Shapiro EMDR’nin işleyişini ve aktifliğini açıklamak ismine “Bilgi Sürece Teorisi” ismini verdiği bir teori ortaya çıkarmıştır. Bu teoriye göre bütün bireylerin fizyolojik bazlı bir bilgi sürece sistemi vardır.
Anılarımız; zihnimizde niyetler, hisler ve imgeler halinde depolanır. Öğrenme süreci ise yeni ayrıntıların, hafızamızda hali hazırda bulunan eski bilgilerle kontağa geçebilmesiyle olur. Olumsuz ya da travmatik bir olay yaşandığında, bu olaya bağlı oluşan olumsuz hisler, kanılar ve manzaralar bilgi sürece sürecine müdahale etmekte ve bu sürecin yarıda kalmasına sebep olmaktadır. bu biçimdece travmatik anının, hafızanın başka kısımlarında yer alan öteki bilgilerle ilişkisi kopmuş olur.
her insanın geçmişinde büyüklü küçüklü travma yaşantıları vardır. Doğal afetler, kazalar, kayıplar, savaş, taciz, mevt üzere kıymetli ve büyük travmaların yanı sıra, başta çocukluk çağı olmak üzere her yaşta yaşanan ve tesiri uzun süren yaşantılar, aile, okul ve iş yaşantısındaki aksilikler, sözel ve fizikî şiddete maruz kalmalar, reddedilmeler, başarısızlıklar, ihmal ve aşağılanmaların hepsi birer travmatik ve işlenmemiş anılar içinde yer alabilirler.
Shapiro EMDR’nin, işlenme süreci yarıda kalan travmatik anıları sağlıklı bir halde işleyerek, bu anıya bağlı ortaya çıkan rahatsızlıkların giderilmesini sağladığını belirtmiştir. Bilgi sürece süreci, travmatik anının zihinde uyumlu bir halde saklanmasını sağlamaktadır. Nasıl ki fizikî faydalanmalara maruz kalıyorsak, ruhsal faydalanmalara da maruz kalırız. Kimi fizikî yara hiç bir müdahale gerekmeden kendi kendine düzgünleşme göstermektedir. Kimisi ise, merhem ya da dışsal bir müdahale olmadan iyileşmez. Ruhsal faydalanmalar için de durum birebirdir. Birtakım ruhsal faydalanmalar hiç bir müdahale gerekmeden beynin uyku sırasında gördüğü düşler yardımıyla işlenirler. Lakin teması kopmuş olan anılar için dışsal bir müdahale gerekmektedir ve EMDR merhem üzere anıları işleyerek olumsuz yaşantıları nötr hale getirir ve bireyin anıyla ilgili düşüncesini ortadan kaldırır. bu biçimdece travmatik tecrübe, uygun hisler, hisler ve şahsi inançlarla bir arada kodlanır ve bireyin bu anıya atfettiği olumsuz fikir ve hislerin olumlu bir biçimde kodlanması sağlanır.
Travmatik yaşantıların ne vakit olduğu, ne kadar sürdüğü, bireyin bu yaşantıya atfettiği mana, travmatik yaşantı daha sonrasında kişinin etrafına adapte olmakta ne kadar zorlandığı, etrafın takviyesi üzere değişkenler kişinin bu yaşantılar sebebi ile ruhsal yara yaşayıp yaşayamayacağı üzerinde tesirlidir.
Teknik sırasında göz hareketleriyle, seslerle ya da vücutta yapılan küçük dokunuşlarla çift taraflı (beynin sağ ve sol tarafı) ihtarım sağlanır. Bu ihtarım sırasında geçmişte daha öncesinden kelamını ettiğimiz niçinlerden dolayı harekete geçmekte yetersiz kalmış olan adaptif bilgi sürece süreci harekete geçer ve geçmişte yaşanan olumsuz olay ya da durumun yol açtığı duygusal meşakkatin kaldığı yerden işlenmesi sağlanır. Maksat yalnızca bireyin duyduğu ezayı azaltmak değil, hem de geçmişteki olumsuz olay ya da durumla ilgili negatif inancın yeni bir olumlu inanç ile yer değiştirmesi ve danışanın davranışsal değişimlerle daha daha fonksiyonel hale gelmesidir.
EMDR tedavisinde 8 evreli, üç istikametli (geçmiş, artık, gelecek) bir protokol uygulanır. Amaç, geçmişte yaşanan anıların bir daha işlenerek duyarsızlaşmanın sağlanması, bugünkü semptomların tedavisi, danışanın gelecekte karşılaşacağı misal problemler karşısında, kazandığı olumlu inanç ve hislerin geliştirdiği yeni bakış açısının yönlendirdiği davranışları gösterebilmesidir.
Danışan işlemleme sırasında terapistin iki tarafa hareket ettirdiği parmağını gözleriyle takip eder. Danışanının zihninden geçenlere ve göz hareketlerine birebir anda dikkatini vermesinin, beynin sağ ve sol yarımküresini ilgiye geçirdiği düşünülmektedir.
EMDR UYGULAMASI YAPILAN EN ÖNEMLİ ALANLAR
- Travma daha sonrası Gerilim Bozukluğu
- Yas
- Telaş Bozukluğu
- Panik Bozukluk
- sıradan Endişeler
- Ayrılık
- Obsesif-Kompulsif Bozukluk
- Akut Gerilim Bozukluğu
- niçini belirlenemeyen ve geçmeyen ağrılar
- Hipokondria
- Cinsel Fonksiyon Bozuklukları
- Yeme Bozuklukları
- Uyku Bozukluğu
- Alkol-Madde Bağımlılığı
- Kekemelik
- Tikler
- İrtibat Bozukluğu
- İmtihan Korkusu
- Davranım Bozuklukları ve Özgüven Sıkıntıları
- Performans Derdi
- Migren
Kısa periyodik tedaviler kategorisine giren EMDR tekniği ile düzgünleşme süreci bireyden bireye farklılık göstermektedir. Uygunlaştırma süreci bireyin içsel süreçlerine göre yönlendirilmektedir. Daha spesifik ve büyük travmalarda (ölüm, spesifik kaygı, doğal afet, taciz, tecavüz vs..) güzelleşme süreci daha süratli tamamlanmaktadır. Uzun senelera yayılmış ve genellenmiş durumlarda (aşağılanmalar, başarısızlık korkusu, reddedilme korkusu vs..) ise, süreç biraz daha uzamaktadır.
Uygulama çoklukla 5 ile 10 seans ortası sürmektedir. Fakat kimi durumlarda 2-3 görüşme ile de çarpıcı derecede âlâ sonuçlar alınmaktadır. kimi vakit tek bir EMDR seansıyla da güzelleşme olduğu gözlenmektedir.
UZM. PSK. SERRA KAMPEAS